από το « Notes sur la question des livraisons d’armes à l’Ukraine »
Μετάφραση από τα γαλλικά: Τάσος Αναστασιάδης για το elaliberta.gr
Για την ουκρανική “αντεπίθεση”
Από τις 24 Φλεβάρη 2022, ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας έχει περάσει από πέντε φάσεις (βλ. και το παλαιότερο άρθρο μου
στο περιοδικό Démocratie et Socialisme, «Η Ρωσία και πάλι στο προσκήνιο» [1]που είναι:
- Η αρχική αποτυχία της στρατηγικής του κεραυνοβόλου πολέμου (blitzkrieg) απέναντι στη λαϊκή αντίσταση και στο μαζικό ξεσηκωμό.
- Ο ρωσικός επαναπροσανατολισμός προς το Ντονμπάς.
- Οι ρωσικές υποχωρήσεις του Φθινοπώρου (Ιζιούμ – Κουπιάνσκ και κατόπιν Χερσόνα).
- Η μακρόσυρτη φάση, πρακτικά είναι όλο το πρώτο εξάμηνο του 2023, με τη δεύτερη ρωσική επίθεση στο Ντονμπάς μέσω του Μπαχμούτ.
- Και είναι η σημερινή φάση.
Είναι εξίσου σημαντικό να συνυπολογίσουμε τα στρατιωτικά δεδομένα, ακόμα και τα τεχνικά, στην ανάλυση των γεγονότων, όσο και το να τα εντάξουμε στο κοινωνικό και πολιτικό τους πλαίσιο. Η πέμπτη, η σημερινή, φάση δεν επικαθορίζεται, για την ώρα, από τα κυρίως στρατιωτικά δεδομένα, αυτά που διεξάγονται στο πεδίο της μάχης. Επικαθορίζεται από τον ολοένα και πιο ασταθή χαρακτήρα της Ρωσίας, με τον οποίο "το ρωσικό ζήτημα επιστρέφει στο προσκήνιο", και τους κινδύνους που αυτό συνεπάγεται: η έκρηξη του φράγματος της Νόβα Καχόβκα, η απειλή για τον πυρηνικό σταθμό του Ενερχοντάρ (του λεγόμενου σταθμού της Ζαπορίζια), η καμπή που συνιστά η κρίση Πριγκοζίν στη Ρωσία, μετά την οποία ο πλέον ισχυρός Βοναπάρτης στον κόσμο, ο Πούτιν, έχει χάσει αίγλη.
Σε όλη τη διάρκεια της τέταρτης φάσης, και κυρίως μετά την απομάκρυνση του Σουροβίκιν και την αντικατάστασή του από τον Γκερασίμοφ στη ρωσική διοίκηση (Γενάρης 2023), η ουκρανική τακτική είχε την εξής στρατηγική ορατότητα: να προσπαθεί να πολώσει το ρωσικό στρατό (μαζί και τους Wagner) στο Μπαχμούτ (όπως και ένας Ζούκοφ είχε πολώσει το Χίτλερ στο Στάλινγκραντ!), υποχωρώντας βήμα-βήμα και εξαντλώντας τις ρωσικές δυνάμεις, ενώ ταυτόχρονα πολλαπλασίαζε συγκεκριμένες ενοχλητικές μικροεπιθέσεις, για να πλήξει το ηθικό, φτάνοντας έως την κάλυψη επιχειρήσεων ένοπλων ρωσικών ομάδων στην περιοχή του Μπέλγκοροντ, την αποστολή drones κοντά σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις ή και σε ντάτσες της υψηλής κοινωνίας της Μόσχας, επαναλαμβάνοντας συνεχώς την εξαγγελία μιας τρομερής επαπειλούμενης αντεπίθεσης, που εξακολουθεί να είναι επαπειλούμενη, με τον προφανή σχηματισμό και πρόσθετων ταξιαρχιών.
Αυτή η "αντεπίθεση" θεωρήθηκε από τους περισσότερους σχολιαστές σαφώς ότι άρχισε στις 6 Ιουνίου 2023 και δεν διαψεύστηκε από την ουκρανική κυβέρνηση και το γενικό επιτελείο. Δεν είναι τόσο ο συμβολισμός της D-Day (του 1944) όσο η καταστροφή του φράγματος της Νόβα Καχόβκα το προηγούμενο βράδυ που προφανώς προκάλεσε την έναρξη ορισμένων επιθέσεων που είχαν ήδη προετοιμαστεί από πριν, καθώς αντιμετώπισαν ξαφνικά τον κίνδυνο μερικής συρρίκνωσης του μετώπου και μεταφοράς ρωσικών δυνάμεων από την αριστερή όχθη του Δνίπερου προς τις ζώνες-στόχους, που βρίσκονται μεταξύ της Ζαπορίζια και του Ντονμπάς, βόρεια της Μελιτόπολης, του Μπερντιάνσκ και της Μαριούπολης.
Ωστόσο, σύντομα κατέστη σαφές ότι, πρώτον, ο κύριος όγκος των δυνάμεων δεν είχε ακόμη ριχτεί στη μάχη και, δεύτερον, ότι το ουκρανικό προχώρημα ήταν εξαιρετικά αργό και αντιμέτωπο με μεγάλες δυσκολίες, ενώ υπέστη και ένα πολύ σοβαρό πλήγμα στην περιοχή του Ορίχιβ από τις πρώτες μέρες Η προέλασή του παρέμεινε κάπως σταθερή, αλλά εξαιρετικά περιορισμένη, κυρίως στα νότια της Βέλικα Νοβοσίλκα, μέσα και γύρω από την κοιλάδα του Μόκρυ Γιάλυ, η οποία στο τέλος της, μετά από 90 χιλιόμετρα, καταλήγει στη Μαριούπολη. Οι πρώτες γραμμές των ρωσικών οχυρώσεων εξακολουθούν να ροκανίζονται, λίγο – λίγο, με μια αργή ρωσική υποχώρηση που δεν μπορεί ακόμα να θεωρηθεί καθοριστική, παρά την υπόθεση ότι αν τα τούβλα γκρεμίζονται το ένα μετά το άλλο στο τέλος καταρρέει όλος ο τοίχος. Μια τέτοια κατάρρευση, σαν αυτή στο Ιζιούμ/Κουπιάνσκ το Σεπτέμβρη του 2022, δεν αποκλείεται τελείως, όμως θα προερχόταν κυρίως από πρόσθετους παράγοντες, πολιτικούς και ηθικούς στη ρωσική πλευρά. Εν τω μεταξύ, η τεχνική υπεροχή της Ρωσίας έχει αποδειχθεί όσον αφορά τα ελικόπτερα, το πυροβολικό, ακόμη και την ηλεκτρονική παρεμβολή των μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones).
Ορισμένοι σχολιαστές μάλιστα φτάνουν να αναρωτιούνται αν υπάρχει αντεπίθεση. Και πράγματι, η λέξη αυτή διατυπώθηκε πολύ αργά από την ουκρανική πλευρά και από τον Πούτιν -για να πει ότι απωθήθηκε- στις 9 Ιουνίου. Μόνο στο απόγειο της θερμής κρίσης του Πριγκοζίν στη Ρωσία, και σε σχέση με μια στιγμιαία αύξηση των ρωσικών λιποταξιών, η υφυπουργός άμυνας, η Άννα Μαλυάρ, δήλωσε κάποια στιγμή το απόγευμα της 24 Ιουνίου ότι η αντεπίθεση “μόλις ξεκίνησε”, χωρίς ωστόσο μια τέτοια διατύπωση να επαναληφθεί.
Στη συνέχεια, μάλιστα, ο αρχηγός του ουκρανικού επιτελείου, ο Βαλερί Ζαλούζνι, εξεδήλωσε με σαφήνεια τη ενόχλησή του με τους “συμμάχους” του που, ενώ περιορίζουν τις παραδόσεις όπλων, θα ήθελαν χωρίς ντροπή να παραστούν σε ένα είδος χολυγουντιανής αντεπίθεσης.
Στην πραγματικότητα, το λιγότερο που θα μπορούσαμε να πούμε είναι πως αυτή η εύλογη ενόχληση εκφράζεται με εξαιρετικά διπλωματική μετριοπάθεια. Γιατί η αλήθεια είναι η εξής: ο ουκρανικός στρατός αναγκάζεται να επιτεθεί χωρίς να διαθέτει τα μέσα πυροβολικού και αεροπορίας που θα του επέτρεπαν να υποστεί λιγότερες απώλειες και να σημειώσει πραγματική πρόοδο. Γιατί συμβαίνει αυτό; Το ερώτημα είναι εξ ολοκλήρου πολιτικό.
Μια σημαντική αλλά με το σταγονόμετρο στρατιωτική βοήθεια
Δεν μπορούμε να καταλάβουμε τίποτα αν φανταζόμαστε ότι η Ουκρανία λαμβάνει μαζική βοήθεια από τη “Δύση”, αν φαντασιωνόμαστε ότι δεν είναι παρά το εργαλείο ενός “πολέμου του ΝΑΤΟ κατά της Ρωσίας”, ή εάν διατυμπανίζουμε, ως αδαείς χαμηλού επιπέδου, μια αντισημίτικη ρητορική ότι ο Ζελένσκι είναι «το γκόλεμ του Μπάιντεν» (sic).
Υπάρχουν διεθνή στοιχεία για τη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία, αν και ορισμένες λεπτομέρειες και τα ακριβή ποσά δεν είναι πάντα σαφή. Στις 15 Ιανουαρίου 2023, τα “σκορ” ήταν τα εξής (σε δισεκατομμύρια ευρώ): ΗΠΑ 44,3, Ηνωμένο Βασίλειο 4,9, Πολωνία 2,4, Γερμανία 2,4, Καναδάς 1,3, Ολλανδία 0,9, Ιταλία 0,7, Γαλλία 0,7. Στις 6 Ιουλίου, σύμφωνα με το Kiel Institute, το συνολικό ποσό των αναλήψεων υποχρεώσεων, είτε έχουν εκπληρωθεί είτε όχι, είναι συνολικά 157,84 δισεκατομμύρια ευρώ, αλλά το συνολικό ποσό των διμερών δεσμεύσεων μειώθηκε από τις 25 Φεβρουαρίου ώς τις 31 Μαΐου 2023. Οι ΗΠΑ συμμετέχουν με 42,8 δισεκατομμύρια στη στρατιωτική βοήθεια και με 24,3 δισεκατομμύρια σε χρηματοδοτικές πιστώσεις (οι οποίες βέβαια είναι με το αζημίωτο, βλ. και την καμπάνια των συντρόφων μας του Sotsialnyi Rukh [2] κατά του εξωτερικού ουκρανικού χρέους) και διαθέτουν, έτσι, σχεδόν το μισό της συνολικής βοήθειας που υποτίθεται ότι θα χορηγηθεί. Η Γερμανία σκαρφάλωσε την Άνοιξη στη δεύτερη θέση (7,5 δισεκατομμύρια), μπροστά από το Ηνωμένο Βασίλειο (6,6). Σε σχέση με το ΑΕΠ, το ποσοστό της βοήθειας είναι πολύ πιο ψηλά στις περισσότερες βαλτικές χώρες, στην Πολωνία και στη Φιλανδία -ας διευκρινίσουμε επίσης ότι η ίδια η Ουκρανία αφιερώνει απευθείας τουλάχιστον το ένα τρίτο του ΑΕΠ της σε στρατιωτικές δαπάνες. Αξίζει να σημειωθεί ότι το μερίδιο της Γαλλίας είναι απολύτως αμελητέο, παρά τη φασαρία που έγινε για τα Caesar [3] και την αξιόλογη, αν και πολύ ειδική, στρατιωτική τους σημασία.
Νομίζω ότι είναι απαραίτητο να παραθέσουμε μερικά γενικά σημεία ανάλυσης εδώ. Ας δούμε πρώτον το μερίδιο των στρατιωτικών δαπανών στην Ουκρανία σε σχέση με τις παγκόσμιες εξοπλιστικές δαπάνες. Οι επίσημοι αμυντικοί προϋπολογισμοί στον κόσμο, το 2022 (δεν έχουμε ακόμα τους αριθμούς για το 2023, αλλά η εξέλιξή τους θα πηγαίνει ασφαλώς προς την ίδια κατεύθυνση), βρίσκονται σε αύξηση και φτάνουν τα 2.040 δισεκατομμύρια ευρώ, ή το 2,2% του ΑΠΠ (Ακαθάριστου Παγκόσμιου Προϊόντος), ξαναφτάνοντας, για ένα πολύ πιο αυξημένο ΑΠΠ, τα επίπεδα του 1989. Είναι επομένως οι υψηλότερες στην ιστορία, όπως και η θερμοκρασία του αέρα και του νερού…
Το μεγαλύτερο μερίδιο το έχουν οι ΗΠΑ, 39%, και μετά η Κίνα, με 13%: τα δύο αυτά κράτη είναι οι κινητήριες δυνάμεις των παγκόσμιων στρατιωτικών δαπανών.
Η Ρωσία αντιπροσωπεύει το 3,9%, με μια αύξηση κατά 9%. Οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και μαζί τους και αυτές που έχουν ιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες ξεχωρίζουν: Ινδία 3,6%, Σαουδική Αραβία 3,3%, Ηνωμένο Βασίλειο 3,1%, Γερμανία 2,5%, Γαλλία 2,4% ιδιαίτερα. Οι αγορές εξοπλισμών στην Ευρώπη σχεδόν διπλασιάστηκαν το 2022.
Από τους αριθμούς αυτούς συμπεραίνεται ότι η “βοήθεια προς την Ουκρανία” μαζί και με τον ίδιο τον στρατιωτικό προϋπολογισμό της Ουκρανίας, δεν αντιπροσωπεύει παρά το 5% με 8% των δαπανών αυτών. Ασφαλώς δεν είναι αμελητέο, όμως δεν αποτελεί την αιτία της παγκόσμιας αύξησης. Θα μπορούσε απλώς ίσως να πει κανείς ότι, μαζί με τις εντάσεις στη Θάλασσα της Κίνας, οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες “ωθούνται από”, ή γίνονται απλώς με πρόφαση, τον πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά δεν οφείλονται σε αυτόν.
Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για το γαλλικό ιμπεριαλισμό. Ο “νόμος στρατιωτικού προγραμματισμού” του Μακρόν, αν εφαρμοστεί, θα αντιπροσωπεύει ώς το 2030, ένα συσσωρευτικό προϋπολογισμό 413 δισεκατομμυρίων, που θα αφιερώνεται κατά 60% στην “πυρηνική αποτροπή”, την οποία καμία πολιτική δύναμη από την Ανυπότακτη Γαλλία (LFI του Μελανσόν) ώς την RN (Εθνική Συσπείρωση της Λεπέν) δεν αμφισβητεί, ενώ η επίσημη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία, όπως πηγάζει από το “νόμο στρατιωτικού προγραμματισμού”, είναι ένα πολύ μικρό 200 εκατομμυρίων για την αρχή της χρονιάς 2023 ώς τις 16 Μαρτίου (σύμφωνα με τη δήλωση του υπουργού Λεκορνύ στη Βουλή την ημέρα εκείνη και συσσωρευτικά από το Φλεβάρη του 2022 μόλις κάτι περισσότερο από 700 εκατομμύρια). Θα μπορούσε επίσης το ποσό αυτό να συγκριθεί και με το ποσό που προβλέπεται για την “Εθνική Καθολική Θητεία” [που θέλει να εφαρμόσει ο Μακρόν]: 3 δισεκατομμύρια, δηλαδή αρκετά περισσότερα!
Είναι επομένως απολύτως ψέματα να διατείνεται κανείς ότι οι δαπάνες για τα σχολεία και την υγεία μειώνονται στη Γαλλία εξαιτίας του “πολέμου στην Ουκρανία”: το ψέμα αυτό είναι ένα σοβινιστικό ψέμα από ανοιχτούς ή συγκαλυμμένους οπαδούς της παλιάς γαλλο-ρωσικής συμμαχίας και γίνεται ακόμα πιο ψεύτικο όταν παρουσιάζεται ως "διεθνιστικό".
Μπορούμε επομένως να πούμε ότι οι στρατιωτικές δαπάνες για την Ουκρανία είναι απλώς ένας τροχός μετακύλισης με δελτίο.
Τροχός μετακύλισης: παρέχουν την αφορμή για συνολικές αυξήσεις του προϋπολογισμού που δεν προορίζονται για τον πόλεμο, συμπεριλαμβανομένων και των μεριδίων των φιλορωσικών χωρών ή και με την υποστήριξη των υποτιθέμενων “αντι-ιμπεριαλιστικών” δυνάμεων που, όπως στη Γαλλία, λένε πως δεν τους αρέσει το ΝΑΤΟ, αλλά τους αρέσει πολύ η γαλλική ατομική βόμβα. Καθώς η συνεχής ροή οπλισμού καταστρέφεται, ή φθείρεται, με συνεχή τρόπο επίσης, πρόκειται ασφαλώς για σημαντική οικονομική ροή, που όμως διατηρείται σε αξιοπρόσεκτα περιορισμένη κλίμακα.
Είναι επομένως ένας τροχός μετακύλισης αλλά με το δελτίο: ακριβώς επειδή ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι πράγματι μια ρωσική ιμπεριαλιστική επίθεση με γενοκτονική διάθεση κατά της Ουκρανίας, δεν είναι ενδοϊμπεριαλιστική σύγκρουση. Είναι απλώς ένα κεντρικό στοιχείο των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και ένας παράγοντας προετοιμασίας μελλοντικών άμεσων ενδοϊμπεριαλιστικών αντιπαραθέσεων ή πολέμων, αλλά και ένας παράγοντας αναβολής τους, κυρίως λόγω της ουκρανικής αντίστασης.
Εν ολίγοις, η χρήση του μοτίβου της "βοήθειας προς την Ουκρανία" από ορισμένους, όσο και η καταγγελία του από άλλους, είναι μια ευκαιρία να τροφοδοτηθούν στρατιωτικοί προϋπολογισμοί που σε καμία περίπτωση δεν αποσκοπούν στη διάσωση της Ουκρανίας, και για τις δύο πλευρές.
Για τον Μπάιντεν, όπως και για τον Μακρόν, μια ουκρανική νίκη είναι αποδεκτή μόνο στο βαθμό που δεν συνιστά ρωσική ήττα, πράγμα που -ας μας επιτραπεί- αποτελεί μια ενδιαφέρουσα παραλλαγή του παλαιού προβλήματος του τετραγωνισμού του κύκλου. Δεν πρέπει να είναι ρωσική ήττα, γιατί θα σήμαινε την κατάρρευση του ρωσικού κράτους, το οποίο αποτελεί το φύλακα της τάξης στο ένα έκτο της υφηλίου καθώς και την αιχμή του δόρατος της αντίδρασης παγκοσμίως και, άρα, η κατάρρευση ενός τέτοιου κράτους θα αποτελούσε απειλητικό σημάδι για κάθε κράτος, για κάθε παγκόσμια κοινωνική τάξη η οποία δεν έχει για στόχο παρά μόνο το κέρδος και της οποίας ο στρατιωτικός παρασιτισμός, η κερδοσκοπία σε χρηματιστήρια και σε γη, και η καταστροφή του πλανήτη αποτελούν απλώς σανίδες σωτηρίας…
Επομένως, φοβούνται πολύ την εξασθένιση και την πτώση του Πούτιν, το οποίο θα ήταν για αυτούς το χειρότερο σενάριο, πολύ χειρότερο από όλα τα εγκλήματα, τις σφαγές, την κατοχή, τις εξορίες, τις καταστροφές φραγμάτων, τις ραδιενεργές επιθέσεις, … στην Ουκρανία.
Μια αναγκαστική βοήθεια
Γιατί, τότε, σε αυτές τις συνθήκες, να δοθεί μια βοήθεια στην Ουκρανία, με το δελτίο για να μην μπορέσει και να νικήσει, αλλά και με κάποια συνέπεια ώστε να μην αφεθεί να χάσει χωρίς αυτή τη βοήθεια;
Γιατί ακριβώς δεν είχαν την επιλογή, από τη στιγμή που η Ουκρανία αποφάσισε να σωθεί μόνη της, χωρίς αυτούς, το Φεβρουάριο – Μάρτιο του 2022. Η αρχική τους πρόθεση ήταν να μεταφέρουν τον Ζελένσκι στο Λιβ ή στην Πολωνία, να απομονώσουν τη Ρωσία διπλωματικά και οικονομικά, να κάνουν δηλώσεις, αλλά να αφήσουν τον γενοκτονικό πόλεμο και την κατοχή να πατήσουν τη μπότα τους. Αλλά αφού η Ουκρανία αντιστάθηκε, το πρόβλημά τους δεν είναι μόνο να μη χάσουν τα προσχήματα, αλλά κυρίως να διαχειριστούν ένα μακρύ πόλεμο που δεν πρέπει να ρίξει τον Πούτιν ή, τουλάχιστον να μην αποτρέψει μια ειρηνική μετάβαση προς έναν άλλο Πούτιν, προσπαθώντας παράλληλα να αποφύγουν μια δύσκολη ρωσική στρατιωτική νίκη που θα ενίσχυε τον ιμπεριαλισμό αυτόν που ασφυκτιά και είναι, για αυτό, ιδιαίτερα επεκτατικός.
Δεν είναι η δυτική στρατιωτική βοήθεια που έσωσε την Ουκρανία το Φλεβάρη – Μάρτη 2022. Ας παραπέμψουμε στον Μισέλ Γκογιά, στρατιωτικό εμπειρογνώμονα, του οποίου ο σχολιασμός είναι ακόμα πιο εύγλωττος επειδή φαινόμενα όπως επαναστάσεις, λαϊκές αυτοοργανώσεις και τέτοια πράγματα, αποκλείονται από το χώρο ανάλυσής του, και ο οποίος εξηγεί ως εκ τούτου τα πράγματα με τους δικούς του όρους:
“Έχουμε παραδείγματα εθνών που υποστηρίχθηκαν γερά και με στρατεύματα πλήρως εξοπλισμένα -σκεφτείτε το Νότιο Βιετνάμ- και τα οποία ωστόσο κατέρρευσαν” [στην πραγματικότητα βέβαια, το Νότιο Βιετνάμ ακριβώς δεν ήταν το βιετναμέζικο έθνος, σε αντίθεση με την Ουκρανία!]. “Στην ουκρανική περίπτωση και για την πρώτη φάση του πολέμου, τείνω να πιστέψω ότι η εξωτερική στήριξη δεν ήταν καθοριστική. Στρατιωτικά, περιορίστηκε στην αποστολή ελαφρού εξοπλισμού και ελαφρών όπλων, στην ουσία αντιαρματικών και αντιαεροπορικών. Η λογική ήταν να δοθούν ορισμένα άμεσα διαθέσιμα και χρησιμοποιήσιμα από Ουκρανούς όπλα. Ας προσθέσουμε ότι, καθώς η γενικευμένη εκτίμηση ήταν η προοπτική της ήττας τους, τα περιορισμένα αυτά μέσα δεν μείωσαν ούτε το στρατιωτικό δυναμικό των χορηγών χωρών. Τα όπλα αυτά ήταν προφανώς πολύ χρήσιμα, αλλά δεν ήταν αναγκαστικά κρίσιμα για αυτό το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Ο ουκρανικός στρατός ήταν ήδη αρκετά καλά εξοπλισμένος σε τέτοιο επίπεδο. Η διαφορά βρίσκεται στην τακτική υπεροχή των μονάδων του ουκρανικού στρατού στον πόλεμο κινήσεων. Τα πράγματα θα μπορούσαν να ήταν κάπως πιο δύσκολα για τους Ουκρανούς χωρίς εξωτερική βοήθεια, αλλά και χωρίς αυτήν θα είχαν σε κάθε περίπτωση σταματήσει τα ρωσικά στρατεύματα το Φλεβάρη – Μάρτη 2022”. (Michel Goya και Jean Lopez, L’ours et le renard. Histoire immédiate de la guerre en Ukraine, Paris, Perrin, Μάης 2023).
Από την σκοπιά του ουκρανικού λαού, πρέπει να απελευθερωθεί όλο το έδαφός του και η Ρωσία να υποστεί μια ήττα τέτοια που το καθεστώς της και το κράτος της να καταρρεύσουν. Αυτό είναι προς το γενικό συμφέρον των εκμεταλλευόμενων και καταπιεσμένων σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανόμενων των Ρώσων.
Από την άποψη της Ουάσιγκτον, όμως, όπως το δήλωνε ο στρατηγός Μαρκ Αλεξάντερ Μίλεϊ, αρχηγός επιτελείου στο Πεντάγωνο για όλα τα όπλα, στις 25 Μαΐου: “Ο πόλεμος αυτός δεν θα κερδηθεί από τη Ρωσία. Αλλά είναι εκατοντάδες χιλιάδες οι ρώσοι στρατιώτες στην Ουκρανία που πληρώνουν βαρύ τίμημα. Αυτό είναι που καθιστά απίθανο το στόχο των Ουκρανών να ξανακερδίσουν όλο το έδαφός τους. Οι μάχες θα συνεχίσουν, θα είναι αιματηρές και, σε κάποια στιγμή, η Ουκρανία και η Ρωσία είτε θα διαπραγματευτούν μια συμφωνία είτε θα καταφέρουν στρατιωτική λύση”.
Ο τετραγωνισμός του κύκλου -ούτε νίκη ούτε ήττα για τη Ρωσία- καταλήγει λοιπόν με σαφήνεια σε αυτήν την ιμπεριαλιστική “διέξοδο”: όχι κατάληψη του Ντονμπάς και της Κριμαίας, διαπραγμάτευση. Το ότι το σενάριο αυτό σημαίνει διατήρηση του πουτινικού κράτους και συνέχιση των επεκτατικών του φιλοδοξιών, άρα επιδείνωση αργότερα όλων των αντιφάσεων, αυτό δεν ανήκει στην εμβέλεια των προοπτικών του στρατηγού Μίλεϊ.
Το test των F16
Η δήλωση αυτή έκλεινε μια συνεδρίαση των κρατών που “υποστηρίζουν την Ουκρανία”, στη συνέχεια της αναγγελίας, από τον Τζο Μπάιντεν, για την άρση του βέτο από την πλευρά του για την παράδοση μαχητικών αεροσκαφών F16 στην Ουκρανία και η συνεδρίαση με το ΝΑΤΟ στο Τόκυο κατέληξε: 1) ότι οι ΗΠΑ δεν θα δώσουν οι ίδιες F16, αλλά θα επιτρέψουν στους αγοραστές τους να δώσουν εκείνοι. 2) το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και η Γερμανία επισήμως δεν διαθέτουν F16, αλλά διατίθενται για “να εκπαιδεύσουν τους πιλότους”. 3) αυτοί που διαθέτουν παλιά F16 θα μπορούσαν να τα διαθέσουν, πουλώντας τα με πίστωση στην Ουκρανία: είναι κυρίως οι Ολλανδία, Δανία, Νορβηγία. Ο Ζελένσκι ζητούσε 128. Τα πρώτα θα παραδοθούν σε… μερικούς μήνες ή μερικά χρόνια. Στην πραγματικότητα, οι αναγγελίες για τα F16 αποτελούν τυπικό παράδειγμα φαμφαρόνικων αναγγελιών για να ωρύονται οι καμπιστές, αλλά χωρίς να υπάρχει υλικό αποτέλεσμα.
Η πιο αποτελεσματική χρήση όπλων από τις ΗΠΑ στην Ουκρανία, ώς τώρα, ήταν, πρώτον, οι πύραυλοι HIMARS, με τους οποίους εξουδετερώθηκαν μερικές εγκαταστάσεις ρωσικού πυροβολικού, κατά την ουκρανική αντεπίθεση του Φθινοπώρου 2022 και, δεύτερον, πιο πρόσφατα, η αποτελεσματικότητα της χρήσης των αντιπυραυλικών συστημάτων “Patriot” στο ίδιο αυτό διάστημα του πρώτου 15-μέρου του Μαΐου 2023 όταν λάμβανε χώρα η διαδικασία για να δοθεί το πράσινο φως στα F16. Ένας ή και περισσότεροι από τους ρωσικούς θερμοβαρικούς πυραύλους που στόχευαν το Κίεβο και που παρουσιάζονταν, από το 2018, ως “ανίκητοι” τόσο από τον Πούτιν όσο και από την παγκόσμια πουτινόσφαιρα και οι οποίοι είναι σε θέση να κουβαλούν και πυρηνικές κεφαλές καταρρίφθηκαν τότε. Η Ρωσία πληροφορήθηκε έτσι ότι δεν πρέπει να ξεπερνά τα όρια όταν πρόκειται για όπλα που μπορούν να φτάσουν πολύ πέρα από την Ουκρανία. Αλλά τρεις εβδομάδες αργότερα, η προσεκτική αδράνεια του Μπάιντεν απέναντι στο έγκλημα της Νόβα Κακόβκα δείχνει καλύτερα από όλα τα λόγια τί συμβαίνει με τα μαζικά εγκλήματα και με τις μαζικές καταστροφές, αν το θύμα είναι η Ουκρανία.
Η ανοιχτή ή υποκριτική άρνηση να δοθούν στην Ουκρανία τα απαραίτητα μέσα, εναέρια και και πυροβολικό, που θα ήταν αποτελεσματικά για τις σημερινές μάχες συγκεκριμενοποιεί τη θεμελιακή στρατηγική τοποθέτηση των ΗΠΑ και των ευρωπαίων συμμάχων του: Η Ρωσία πρέπει να περιοριστεί αλλά όχι να ηττηθεί, η παγκόσμια σταθερότητα της κοινωνικής τάξης πραγμάτων πρέπει να εξασφαλιστεί από τους κινδύνους μιας ρωσικής κατάρρευσης και της ουκρανικής κινητοποίησης, η κούρσα των εξοπλισμών πρέπει να συνεχίσει “ήσυχα και ωραία” εκτός Ουκρανίας, εν αναμονή των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιπαραθέσεων ή/και των συμφωνιών διαμοιρασμού του κόσμου που προϋποθέτουν μια ένοπλη ισορροπία δυνάμεων τα επόμενα χρόνια, στην οποία οι δύο κύριοι παίκτες θα είναι η Ουάσιγκτον και το Πεκίνο.
Η σωτηρία περνάει από τις οβίδες… αλλά όχι μόνο !
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες λοιπόν η 5η φάση του πολέμου, από τις 6 Ιουνίου, αντιστοιχεί, πρώτον, στην επιδείνωση της ρωσικής κρίσης, της κρίσης στην κορυφή της ρωσικής εξουσίας, και στους κινδύνους από μαζικά εγκλήματα των ρώσων ιμπεριαλιστών, αλλά και δεύτερον και ταυτόχρονα και σε μια ουκρανική “αντεπίθεση” που διεξάγεται σε κατάσταση υλικής κατωτερότητας των ουκρανικών δυνάμεων σε σχέση με τις ρώσικες, κατωτερότητας που αναπαράγεται συνειδητά και συντηρείται από τους “φίλους της Ουκρανίας”!
Έχω ήδη επισημάνει πως τα συμφέροντα του ουκρανικού λαού συγκλίνουν με όλων των εκμεταλλευομένων και των καταπιεσμένων του κόσμου ολόκληρου κατά του Πούτιν και ότι τα συμφέροντα της Ουάσιγκτον δεν συμβαδίζουν με αυτά. Μεταξύ των δύο, η κυβέρνηση Ζελένσκι ζητάει όπλα, δεν τα παίρνει και ευθυγραμμίζεται στους όρους που της επιβάλει η Ουάσιγκτον, έστω και αν είναι στο στρατιωτικό τομέα που έχει τις περισσότερες συγκρούσεις με τους “δυτικούς” ιμπεριαλιστές, των οποίων δεν είναι καθόλου μαριονέτα, καθώς ο πόλεμος του έχει δώσει μια ορισμένη αυτονομία και μια αληθινή λαϊκή υποστήριξη.
Όμως, η επιβολή μιας επισφαλούς οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης στον ουκρανικό λαό πλήττει τη συλλογική πολεμική προσπάθεια και προσθέτει έναν όλο και πιο σημαντικό παράγοντα στους λόγους της αναγκαστικής αδυναμίας της αναγκαστικής αντεπίθεσης.
Πολύ χοντρικά, η “αντεπίθεση” συνίσταται σήμερα σε τρεις μάχες στις οποίες δεν έχουν ριχτεί καθόλου όλες οι ουκρανικές δυνάμεις, αλλά που είναι πολύ δαπανηρές και όπου τα ρωσικά στρατεύματα υποχωρούν μεν, αλλά πολύ αργά, στο Ορίχιβ, στα νότια της Βελίκα Νοβοσίλκα και στο Μπαχμούτ. Εκτός πιθανής ανατροπής με απρόβλεπτη εμβέλεια που θα μπορούσε να είναι ακόμα και τρομακτική και που θα πήγαζε από τη ρωσική κρίση ή από μια κατάρρευση του ηθικού στους ρώσους στρατιώτες -αλλά μην ξεχνάμε ότι τα τεράστια ναρκοπέδια λειτουργούν επίσης και ως ανάχωμα για ενδεχόμενες λιποταξίες ρώσων προς τις ουκρανικές γραμμές-, οι τρεις αυτοί άξονες μάχης είναι καταδικασμένοι να παραταθούν επί πολλούς μήνες, χωρίς δυνατή διέξοδο, αν όλα παραμείνουν τα ίδια, μέσα στο 2023.
Ο Ζελένσκι και ο Ζαλούζνι έχουν έτσι στριμωχτεί σε μια κατάσταση όπου, όπως το εξηγεί ο Μισέλ Γκογιά, ως λογική, από στρατιωτική άποψη αποκλειστικά, στο τελευταίο του άρθρο, Le salut est dans l’obus (6 juillet dernier) [4], αυτό που χρειάζεται στους Ουκρανούς είναι “πολλές οβίδες”, άσχετα τί είδους, από που θα έρθουν και πώς, και κάθε συμβολή είναι ευπρόσδεκτη.
Οι στρατιωτικές και τεχνικές παρατηρήσεις που εντυπωσιάζουν τον Μισέλ Γκογιά έχουν πολύ ενδιαφέρον: “το δυστύχημα του ουκρανικού πυροβολικού, που είναι πλέον το πιο ισχυρό της Ευρώπης, είναι πως ρίχνει δύο φορές λιγότερες οβίδες σε σχέση με το αποκορύφωμα της περιόδου της Χερσώνας το καλοκαίρι του 2022, και, κυρίως, πάντα πολύ λιγότερες απ’ό,τι ρίχνει το ρωσικό πυροβολικό, το οποίο χρησιμοποιεί επίσης και τηλεκατευθυνόμενες οβίδες, πολύ πιο αποτελεσματικές”. Εξάλλου, “εάν οι Ουκρανοί έριχναν τόσες οβίδες καθημερινά όσες έριχναν οι Ρώσοι κατά τη διάρκεια του Ντονμπάς 1” [δηλαδή το καλοκαίρι του 2022] “τότε το ζήτημα θα είχε πολύ πιθανόν τελειώσει και θα είχαν αναμφίβολα ήδη φτάσει και ίσως ξεπεράσει την κύρια γραμμή άμυνας στο Τόκμακ”. Και, επομένως, “δεν μπορεί να καταλάβει κανείς πολύ καλά γιατί οι ΗΠΑ περίμεναν τόσο πολύ για να δώσουν οβίδες διασποράς, που έχουν τη διπλή αξία να είναι και πολύ χρήσιμες σε αντεπίθεση και να υπάρχουν σε αφθονία” -ερώτημα που θα μπορούσε να εφαρμοστεί ακόμα περισσότερο για τα F16 και για το αποτελεσματικό πυροβολικό!!!
Γιατί, γενικότερα, οι ΗΠΑ καθυστέρησαν, μετέθεσαν ή και “ξέχασαν”, τόσο συστηματικά και τόσο συνειδητά, ακριβώς τα μέσα του πυροβολικού που είναι ακριβώς αναγκαία για την περίφημη “αντεπίθεση” και τα οποία θα μπορούσαν να είχαν εξασφαλίσει σχεδόν σίγουρα τη νίκη; Η απάντηση βρίσκεται στο προηγούμενο τμήμα του άρθρου μου...
Ένα δηλητηριώδες δώρο
Αλλά, σε αυτές τις συνθήκες, η αναγγελία για τις λεγόμενες βόμβες διασποράς δεν είναι άραγε ένα δηλητηριώδες δώρο; Το ότι ο Ζελένσκι και ο Ζαλούζνι χαίρονται δεν είναι περίεργο: μπορούμε να καταλάβουμε πως αυτοί παίρνουν ό,τι τους δώσουν, αλλά εμείς πρέπει να μπορέσουμε να αναλύσουμε την κατάσταση και να πάρουμε θέση. Ο Ζελένσκι και ο Ζαλούζνι δεν έχουν ούτε τη θέληση ούτε τα πολιτικά μέσα να απαντήσουν δημόσια στον εκβιασμό του Μπάιντεν, που είναι: βόμβες διασποράς ή τίποτα!
Οι βόμβες διασποράς έχουν απαγορευτεί από μια διεθνή σύμβαση το 2008 -την οποία πάντως δεν έχουν υπογράψει ούτε οι ΗΠΑ, ούτε η Ρωσία ούτε η Ουκρανία- εξαιτίας των ζημιών που προκαλούν σε πολίτες ακόμα και χρόνια μετά τη χρήση τους. Μεταξύ των χωρών που έχουν υποφέρει πολύ είναι: η Καμπότζη και το Λάος, από τους βομβαρδισμούς των ΗΠΑ, η Υεμένη από τους βομβαρδισμούς της Σαουδικής Αραβίας, η Συρία και η… Ουκρανία από τους βομβαρδισμούς της Ρωσίας.
Πριν καν αρχίσουν να δίνονται τέτοια όπλα, η “δύσκολη” αυτή απόφαση του Τζο Μπάιντεν επικρίθηκε από τον πιο στενό του σύμμαχο, τη… βρετανική κυβέρνηση, η οποία μέχρι τότε ήταν επισήμως η πιο προωθημένη μεταξύ των ατλαντικών ιμπεριαλισμών υπέρ του εξοπλισμού της Ουκρανίας, ενώ σύντομα ακολούθησε ο Καναδάς. Η Handicap International και διάφορες ΜΚΟ διαμαρτύρονται και οι φιλορώσοι καμπιστές φυσικά και ξεσπαθώνουν, αυτοί που δεν είχαν ποτέ μια λέξη να πουν για τα θύματα, στη Συρία και την Ουκρανία, από τις ρώσικες βόμβες διασποράς -τουλάχιστον χίλιοι πολίτες στην Ουκρανία!
Από τεχνική άποψη, είναι θεωρητικά δυνατόν να περιοριστεί η χρήση τέτοιων όπλων σε συγκεκριμένο στόχο, όπως μια συστοιχία από τανκς ή να καταστραφεί ένα μικρό αεροδρόμιο στην ύπαιθρο. Θεωρητικά, η Ουκρανία δεσμεύεται να μην τα χρησιμοποιήσει παρά μόνο στο δικό της έδαφος, στα κατεχόμενα, όχι σε πόλεις, και να κρατήσει καταγραφή τους που θα την δώσει στους συμμάχους της. Το κύριο ουκρανικό επιχείρημα είναι πως ο ρωσικός στρατός έχει γεμίσει, και συνεχίζει να γεμίζει, σε εξαιρετικές ποσότητες, μεγάλα τμήματα εδαφών με νάρκες, και ότι οι βόμβες διασποράς είναι μια τεχνική (όχι η μόνη) που μπορεί να εξουδετερώσει πολλές νάρκες με ένα χτύπημα. Οι εξηγήσεις αυτές πρέπει να συνυπολογιστούν, αλλά επίσης σχετίζονται με την ίδια την απόφαση να γίνει δεκτή η αμερικανική προσφορά: όμως αυτή είναι προφανώς πλέον επιβεβλημένη στην Ουκρανία από τον ίδιο τον περιορισμό στην χορήγηση άλλων τύπων όπλων.
Ποιό είναι το πολιτικό συμφέρον της Ουάσιγκτον να αναγγείλει την ανοιχτή παραβίαση μιας διεθνούς σύμβασης, την ώρα που η Ουάσιγκτον αρνήθηκε από τις 24 Φεβρουαρίου 2022 κάθε επιβολή ζώνης απαγόρευσης πτήσεων (no fly zone) και κάθε χορήγηση κρίσιμου πυροβολικού που διαθέτουν οι ΗΠΑ;
Ας επισημάνουμε πως το βορειοαμερικάνικο αυτό “παιχνίδι” ταιριάζει και με την άσκηση “αποκλιμάκωσης” με την Κίνα (επίσκεψη της Τζάνετ Γιέλλεν, υπουργού οικονομικών, στο Πεκίνο) και με τη σκλήρυνση του Ερντογάν μετά από την κρίση Πριγκοζίν (αναγγελία της Τουρκίας ότι προτίθεται να επιβάλει τη συμφωνία για τα σιτηρά στη Μαύρη Θάλασσα, σε περίπτωση που η Ρωσία αποχωρήσει από αυτήν).
Κυρίως, η αναγγελία αυτή είναι περίπου ταυτόχρονη με μια άλλη: Το ΝΑΤΟ, του οποίου η συνάντηση κορυφής αρχίζει αύριο, 11 Ιουλίου, στο Βίλνιους, αποκλείει μια ένταξη της Ουκρανίας, ακόμα και μετά τον πόλεμο, πράγμα που σημαίνει για τη Ρωσία ότι η μη-νίκη της, αλλά και μη-ήττα της, στην Ουκρανία δεν θα αμφισβητήσει τη μοιρασιά των σφαιρών επιρροής (και επομένως και το διαμελισμό της Ουκρανίας, πράγμα που δεν λέγεται, αλλά είναι λογική συνεπαγωγή).
Τότε τί? Δηλαδή, βόμβες διασποράς για να στηρίξουν την Ουκρανία όπως το σκοινί τον κρεμασμένο; Δίνοντας με το σταγονόμετρο πυροβολικό εξοπλισμό, κηρύσσοντας μια συμφωνία για παράδοση αεροσκαφών F16 που πρακτικά εμποδίζει σήμερα κάθε παράδοση F16 και με το να ρίχνουν ένα είδος διπλωματικής βόμβας διασποράς πριν παραδοθούν όπλα στην πραγματικότητα, οι Ηνωμένες Πολιτείες κάνουν άραγε κάτι άλλο από το να παγιδεύουν την Ουκρανία;
Γρήγορα, μια δημοκρατική στρατιωτική πολιτική του προλεταριάτου!
Η απάντηση είναι αρκετά προφανής. Αλλά πώς πρέπει να απαντήσουν οι διεθνιστές;
Περισσότερο από ποτέ, τα στρατιωτικά ζητήματα, ακόμα και με την τεχνική τους πλευρά, είναι ένας κρίκος που λείπει εντελώς από την “κουλτούρα” των χώρων που θέλουν να είναι επαναστατικοί, ως συνέπεια του καμπισμού και των κληρονομιών του καταραμένου 20ου αιώνα.
Είναι πλέον καιρός να ασχοληθούμε με τα στρατιωτικά ζητήματα. Αγγίζουμε τα όρια της θέσης που θα περιοριζόταν αυστηρά στο “οι Ουκρανοί έχουν το δικαίωμα να ζητήσουν όπλα από οποιονδήποτε θέλουν, αλλά ταυτόχρονα δεν πρέπει να υποστηριχτεί το ΝΑΤΟ” και θα παρέμενε έτσι αφηρημένη, γιατί η μινιμαλιστική αυτή θέση θα κατέληγε να γίνει μια συντηρητική θέση που δεν θα μπορούσε να βαρύνει στην κατάσταση.
Η υπόθεση των βομβών διασποράς δείχνει ότι αυτή η μινιμαλιστική ενωτική θέση δεν απαντάει στα προβλήματα που η ίδια θέτει. Επομένως, τα διεθνιστικά ρεύματα και οι δυνάμεις που θέλουν και μπορούν να το κάνουν πρέπει να προχωρήσουν παραπέρα.
Δεν θα έπρεπε, άραγε, να απαιτήσουμε αεροπλάνα, κανόνια, τανκς, και όχι με πληρωμή, ούτε με πίστωση, για την Ουκρανία, αντίθετα με τις “δυτικές” ιμπεριαλιστικές κυβερνήσεις και κράτη; Και μια κυβέρνηση που θα εκπροσωπούσε πλήρως την πλειοψηφία των εκμεταλλευόμενων του ουκρανικού πληθυσμού δεν έπρεπε να οδηγηθεί στο να αρνηθεί τις βόμβες διασποράς καλώντας όμως ταυτόχρονα τους οπαδούς της ελευθερίας σε όλο τον κόσμο να διαδηλώσουν για αεροπλάνα και κανόνια; Το ερώτημα θα άξιζε να συζητηθεί.
Αλλά κυρίως, οι αληθινοί διεθνιστές πρέπει σήμερα να θέσουν το ζήτημα της χορήγησης όπλων που να είναι πραγματικά «χρήσιμα» για να τελειώνουν γρήγορα τα δεινά των Ουκρανών: αυτό σημαίνει, να αντιταχθούμε στις κυβερνήσεις μας, σε κάθε ιερή συμμαχία. Στη Γαλλία, δεν θέλουμε το “νόμο στρατιωτικού προγραμματισμού” ούτε την “καθολική εθνική θητεία” του Μακρόν και θέλουμε, αντίθετα από την πολιτική του, να δώσει αντιπυραυλικά όπλα και πυραύλους μεγάλης εμβέλειας στην Ουκρανία.
Μειώνοντας τους στρατιωτικούς προϋπολογισμούς, καταστρέφοντας τα πυρηνικά αποθέματα, θέλουμε τα τωρινά F16 και τους τωρινούς πυραύλους ATACMS να δοθούν στην Ουκρανία, για την πλήρη απελευθέρωση των εδαφών της και την πλήρη ήττα των ρωσικών στρατευμάτων, ανοίγοντας το δρόμο για την πτώση του Πούτιν, την ελεύθερη ένωση των λαών της Ευρώπης και του κόσμου, τον αφοπλισμό και την αποπυρηνικοποίηση του πλανήτη.
VP, 10/07/23.
Vincent Presumey, « Notes sur la question des livraisons d’armes à l’Ukraine »,
Arguments pour la lutte sociale, 10 Ιουλίου 2023,
https://aplutsoc.org/2023/07/10/notes-sur-la-question-des-livraisons-darmes-a-lukraine/
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Vincent Presumey,
« Coup de force Wagner : la question russe revient au centre »,
Arguments pour la lutte sociale, 2 Ιουλίου 2023,
https://aplutsoc.org/2023/07/02/la-question-russe-revient-au-centre-par-vincent-presumey/.
Démocratie et Socialisme, 4 Ιουλίου 2023, http://www.gds-ds.org/coup-de-force-wagner-la-question-russe-revient-au-centre/.
[3] “CAESAR self-propelled howitzer”, Wikipedia, https://en.wikipedia.org/wiki/CAESAR_self-propelled_howitzer.
[4] Michel Goya, « Le salut est dans l’obus », La voie de l’épée, 6 Ιουλίου 2023,
https://lavoiedelepee.blogspot.com/2023/07/le-salut-est-dans-lobus.html.