De Russische oorlog tegen Oekraïne plaatst links en de vredesbeweging voor nieuwe en moeilijke vragen. Daarover wordt uitvoerig en soms heftig gediscussieerd, ook op Grenzeloos. Die discussie is nuttig en noodzakelijk. Ook elders in Europa wordt die discussie gevoerd, en lopen de meningsverschillen hoog op. In Brussel waren er het afgelopen weekeinde twee betogingen met een verschillende benadering. Wij publiceren hier twee stukken die de respectievelijke organisatoren publiceerde in het dagblad De Morgen
Waarom betogen voor vrede?
In De Morgen van 22 februari verscheen onder de titel ’ Onderhandelingen voor een duurzame en rechtvaardige vrede: moeizaam maar absoluut noodzakelijk’ een opiniestuk geschreven door Ludo De Brabander (Vrede vzw) en Annemarie Gielen (Pax Christi) namens het platform Europa voor Vrede en Solidariteit.
“Op 24 februari woedt de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne een jaar. De schattingen over slachtoffers verschillen. Zeker is dat de verliezen aan beide kanten van het front hoog oplopen. De meeste bronnen spreken van tienduizenden doden, onder wie volgens de VN minstens 7.000 burgerslachtoffers. Ondertussen gaat in politieke kringen en pers alle aandacht naar wapenleveringen. Telkens verglijdt de discussie binnen de kortste keren van óf we een geavanceerd wapensysteem leveren naar wanneer we het op het slagveld krijgen. En dat terwijl heel de wereld steeds meer de gevolgen van de oorlog voelt.
Op 26 februari komen we op straat tegen deze oorlog en zijn onmenselijke gevolgen. Datzelfde weekend zullen er ook manifestaties plaatsvinden in Parijs, Londen, Madrid, Berlijn, Rome,… onder de vlag van ‘Europe for Peace’. Uiteraard vragen we dat Rusland deze onaanvaardbare agressie tegen zijn soevereine buur staakt en de bezetting beëindigt. Met onze betoging lanceren we ook een dringende oproep om de vijandelijkheden te staken en zo vlug mogelijk tot een staakt-het-vuren te komen.
De uitwassen van de oorlog kunnen immers catastrofaal zijn. Zelfs RAND, een denktank die nauw verbonden is met het Pentagon, stelt dat een militaire overwinning weinig waarschijnlijk lijkt, maar dat het voortduren ervan potentieel tot een derde wereldoorlog kan leiden. De militaire denktank waarschuwt voor een rechtstreekse grootschalige NAVO-Rusland-confrontatie en de inzet van kernwapens.
Met een stappenplan voor vrede trekken we op 26 februari door Brussel. De eerste stap is onze onvoorwaardelijke solidariteit met iedereen die de oorlog ontvlucht of weigert er deel van uit te maken. De spontane solidariteitsgolf met Oekraïense vluchtelingen in het begin van de oorlog is nog steeds nodig. Ook Russische dienstweigeraars verdienen onze solidariteit, inclusief juridische bescherming op Europees en Belgisch niveau.
Europa van morgen
En ja, we pleiten voor onderhandelingen die moeten leiden naar een duurzame en rechtvaardige vrede. En dat is altijd een moeizaam proces, maar absoluut noodzakelijk. In de beeldspraak van het stappenplan: we weten dat dit een processie van Echternach is, drie stappen vooruit en twee achteruit. Maar we sukkelen tenminste niet van de kant in de (loop)gracht, om er nooit meer uit te raken. We hebben nood aan leiders die ook in ‘onmogelijke’ omstandigheden de mogelijkheid tot een eerste stap in het gesprek zien. We sporen hen aan om voorbij de oorlogslogica ook de vredeslogica te zien, en daarin hun verantwoordelijkheid te nemen.
We vragen dit met des te meer aandrang vanuit Europees perspectief. Vandaag wordt het Europa van morgen gemaakt. Een Europa van collectieve veiligheid is mogelijk, met een erkenning van elkaars veiligheidsbelangen en een actief zoeken naar de-escalatie die geïnvesteerd kan worden in welvaart en welzijn voor de bevolking. Na het einde van de Koude Oorlog werden kansen op deze weg gemist. Vandaag gaat het met al te evidente stijgingen van de militaire budgetten de verkeerde kant op. Onze buren kiezen we niet, maar we geloven wel in een ander, veiliger Europa dat van wederzijdse ontwapening opnieuw een centrale doelstelling maakt.
Oorlog verergert de sociale en ecologische malaise, ver voorbij de frontlijn. Oorlog leidt af van de werkelijke prioriteiten die zich stellen: sociale ontwikkeling én eindelijk een doortastend klimaatbeleid dat de deadline respecteert. Dat speelt heel eenvoudig: een euro die je uitgeeft aan een geavanceerd wapensysteem geef je niet uit aan klimaatbeleid. En het speelt diep in het systeem: oorlog verstoort communicatie, aanvoerlijnen, onderhandelingsmechanismen en prijssystemen… Je kan niet tegelijkertijd hierin rechtvaardigheid brengen én je opsluiten in de oorlogslogica.
Bloedvergieten beëindigen
Een breed front van organisaties, van vakbonden en vredesbeweging over de beweging voor internationale solidariteit naar de milieubeweging, lanceert de oproep voor de nationale betoging op 26 februari. Uiteraard is dit een oproep naar de brede bevolking. Oorlog maakt ons als burger schijnbaar onmachtig. We hebben als burger niet het ‘wondermiddel’ om deze gruwel te stoppen.
Maar we kunnen onze leiders, die over steeds nieuwe wapenleveringen beslissen, wel inspireren en hen onder druk zetten om alles in het werk te stellen het bloedvergieten te beëindigen. Wij hebben onze stem, om ons solidair te verklaren met burgers die onder de oorlog lijden, en te pleiten voor wat we wel willen: een Europa van vrede, met een sociale en ecologische agenda.”
Op 25 februari werd hierop in De Morgen gereageerd door vijf mensen die actief zijn in het Europees Netwerk voor solidariteit met Oekraïne en medeorganisatoren van de Nationale manifestatie in solidariteit met Oekraïne op zaterdag 25 februari.
Vrede in Oekraïne, maar tot welke prijs?
“Oekraïne, Europa en de hele wereld snakken naar vrede en de stopzetting van de Russische agressie, maar in hun opiniebijdrage pleiten Ludo De Brabander (Vrede vzw) en Annemie Gielen (Pax Christi) niet voor solidariteit met Oekraïne, maar voor onderhandelingen en stopzetten van de wapenleveringen. Dat lijkt ook de teneur te worden van de betoging waartoe een deel van de vredesbeweging, maar ook een aantal linkse organisaties en persoonlijkheden oproepen.
Hierbij wordt gemakshalve vergeten dat Rusland formeel aankondigt slechts over vrede te willen praten als Oekraïne de ‘nieuwe realiteiten’ (lees de illegale annexaties van vier provincies) erkent, wat het onmogelijk maakt dat de huidige onderhandelingen - die er wel degelijk zijn - verder gaan dan akkoorden over het doorlaten van graanschepen en de uitwisseling van krijgsgevangenen. Moeten we dan eisen dat Oekraïne gewoon capituleert, de agressor beloont met een deel van zijn grondgebied, en afziet van elke eis tot schadeherstel?
Het is maar de vraag of dat Poetin ervan zou weerhouden om na verloop van tijd een nieuwe poging te doen om het land volledig in te lijven. Drie jaar na de onafhankelijkheid heeft Oekraïne zich door de VS laten overtuigen om de naar schatting drieduizend kernwapens die het bij de ontbinding van de Sovjet-Unie geërfd had aan de Russische buur over te dragen, en het verdrag tegen de spreiding van kernwapens te ondertekenen. Dit toch wel merkwaardige vredesinitiatief heeft Poetin er niet van weerhouden in 2014 de Krim te bezetten en te annexeren, in 2022 een agressieoorlog te lanceren, oorlogsmisdaden en misdaden tegen de mensheid incluis, en de Oekraïners nu met diezelfde kernwapens af te dreigen.
In naam van de “vredeslogica” verzetten de ondertekenaars zich tegen de levering van “steeds nieuwe wapenleveringen”, alsof de Russen zouden stoppen met het bombarderen van burgerdoelen als de Oekraïense luchtverdediging zonder munitie valt. En hun solidariteit gaat niet naar de Oekraïners die standhouden onder de bommenregen maar naar “iedereen die de oorlog ontvlucht of weigert er deel van uit te maken”. Het is dan ook niet te verwonderen dat geen enkele Oekraïense organisatie zal deelnemen aan de betoging van zondag, en dat er zaterdag ook een andere betoging door Brussel zal stappen, die wel oproept tot een onmiddellijk einde aan de bombardementen en de onvoorwaardelijke terugtrekking eist van de Russische troepen uit de bezette gebieden, en die zich solidair verklaart met de het verzet van de Oekraïense bevolking.
Rusland rekent erop dat de Europese en westerse steun aan Oekraïne zal afbrokkelen. De Oekraïense bevolking rekent op onze solidariteit, niet op een oproep tot capitulatie.”
France Blanmailland, Oksana Kozlova, Jean Vogel, Luc Walleyn, Thomas Weyts zijn actief in het Europees Netwerk voor solidariteit met Oekraïne en medeorganisatoren van de Nationale manifestatie in solidariteit met Oekraïne op zaterdag 25 februari.