ΛΟΑΤΚΙ ομάδα λέει ότι τα ρωσικά στρατεύματα διαπράττουν ομοφοβική κακοποίηση, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής βίας και της φυλάκισης.
Οι εισβολείς Ρώσοι στρατιώτες έχουν κατηγορηθεί για στοχευμένες επιθέσεις εναντίον των Ουκρανών ομοφυλόφιλων, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής βίας, του βιασμού, της φυλάκισης, της επίθεσης, της κλοπής και της απόπειρας δολοφονίας, όπως αποκαλύπτει το openDemocracy.
Από την έναρξη του πολέμου, η ουκρανική οργάνωση για τα ανθρώπινα δικαιώματα των ΛΟΑΤ Νας Σβιτ (Наш світ / Nash Svit / Ο Κόσμος μας) έχει μιλήσει με τα θύματα για να καταγράψει αυτές τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τους Ρώσους κατακτητές.
Από τις δέκα περιπτώσεις που εντόπισε η Νας Σβιτ και μοιράστηκε αποκλειστικά με το openDemocracy, οι οκτώ πιστεύεται ότι συνέβησαν στην περιοχή της Χερσώνας, η οποία ήταν η μόνη περιφερειακή πρωτεύουσα που κατέλαβαν οι ρωσικές δυνάμεις. Οι άλλες δύο πιστεύεται ότι συνέβησαν στη Μαριούπολη.
Ο Αλεξάντερ συνελήφθη σε ρωσικό σημείο ελέγχου φιλτραρίσματος τον Μάρτιο. Ο 31χρονος είχε προσπαθήσει να εγκαταλείψει την Μαριούπολη, στα νοτιοανατολικά της Ουκρανίας, αφού καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς από ρωσικές βόμβες.
Όταν όμως οι στρατιώτες έψαξαν τα μηνύματα στο τηλέφωνο του Αλεξάντερ, συνειδητοποίησαν ότι ήταν ομοφυλόφιλος. Λέει ότι αυτός είναι ο λόγος που τον έστειλαν στη διαβόητη φυλακή της Ολενέφκα, στην περιοχή του Ντόνετσκ, με την υποτιθέμενη κατηγορία της τρομοκρατίας. Εκεί, οι διοικητές της φυλακής είπαν σε άλλους κρατούμενους για τον σεξουαλικό προσανατολισμό του Αλεξάντερ και ο ίδιος υπέστη επανειλημμένη σεξουαλική βία σε καθημερινή βάση από άλλους κρατούμενους.
«Οι κρατούμενοι άρχισαν να με παρενοχλούν», δήλωσε ο Αλεξάντερ. «Για λίγο αντιστάθηκα, αλλά μετά από λίγες ημέρες, αναγκάστηκα να κάνω ό,τι μου έλεγαν. Σχεδόν κάθε βράδυ, 10 με 15 άνδρες με βίαζαν, μέχρι που με άφησαν ελεύθερο οι εκπρόσωποι της διοίκησης».
Οι εθελοντές Ίλια και Μίκολα σταμάτησαν επίσης σε ρωσικό σημείο ελέγχου τον Μάρτιο. Οι φίλοι, ηλικίας 23 και 50 ετών αντίστοιχα, επέστρεφαν στη Χερσώνα από το Μυκολάιβ με φάρμακα και τρόφιμα για τους κατοίκους της περιοχής, όταν συνάντησαν ένα ρωσικό στρατιωτικό οδόφραγμα κοντά στο χωριό Ποσαντ-Ποκρόβσκε.
Τρεις ένοπλοι στρατιώτες ερεύνησαν το αυτοκίνητό τους, παίρνοντας τα κινητά τηλέφωνα του Ίλια και του Μίκολα. Αφού βρήκαν ένα βίντεο με γκέι πορνό στο τηλέφωνο του Ίλια, οι στρατιώτες άρχισαν να γρονθοκοπούν και τους δύο άνδρες, αφήνοντας εμφανείς μώλωπες στα χέρια και τους ώμους τους. Οι ομοφοβικές προσβολές που δέχτηκε το ζευγάρι ήταν επίσης ομοφοβικές, με τους στρατιώτες να ρωτούν: «Είστε ζευγάρι; Ομοφυλόφιλοι ή πραγματικοί άντρες; Ποιος είναι τι, ποιος είναι κορίτσι, ποιος μπορεί να κάνει πίπα;».
Οι στρατιώτες πήραν τα μισά φάρμακα και τρόφιμα, καθώς και περίπου 1.000 χρίβνια (23 λίρες) σε μετρητά. Συνολικά, κατέσχεσαν παράνομα ανθρωπιστική βοήθεια και μετρητά αξίας περίπου 16.000 χρίβνια (περίπου 375 λίρες).
Ο Ίλια και ο Μίκολα κρατήθηκαν στο σημείο ελέγχου για περίπου δύο ώρες, προτού οι στρατιώτες τους πουν να «ξεκουμπιστούν» όταν η προσοχή τους στράφηκε σε ένα μικρό λεωφορείο. Καθώς απομακρύνονταν, οι στρατιώτες τους πυροβόλησαν, με τις σφαίρες να έχουν μείνει στο αυτοκίνητο.
Ο Μίκολα δεν γνώριζε ότι ο Ίλια ήταν ομοφυλόφιλος πριν τον ξεμπροστιάσουν οι στρατιώτες και αντέδρασε άσχημα. Καθώς έφτασαν στη Χερσώνα, ο Μίκολα άφησε τον Ίλια λέγοντας: «Δεν θέλω να σε ξαναδώ, εξαιτίας σου, γαμημένε μπάσταρδε, παραλίγο να σκοτωθούμε, πολλά πράγματα έχουν κλαπεί, το αυτοκίνητό μου έχει καταστραφεί».
Καταγραφή των παραβιάσεων
Η Νας Σβιτ διαθέτει ένα δίκτυο «παρατηρητών» σε όλη την Ουκρανία, οι οποίοι αναζητούν προληπτικά αναφορές για επιθέσεις κατά των ΛΟΑΤΚΙ – ελέγχοντας συνεχώς τα δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης για να αναζητήσουν αναρτήσεις από τα θύματα. Στη συνέχεια, οι παρατηρητές επικοινωνούν με τα θύματα προσφέροντας υποστήριξη και ζητώντας περισσότερες πληροφορίες ώστε να στείλουν τα στοιχεία στην αστυνομία.
Πριν από τον πόλεμο, οι παρατηρητές διοργάνωναν επίσης τακτικά μικρές εκδηλώσεις στις πόλεις τους για να μιλήσουν για το γιατί είναι σημαντικό να καταγγέλλουν περιπτώσεις διακρίσεων και εγκλημάτων μίσους κατά ΛΟΑΤΚΙ ατόμων. Όμως οι παρατηρητές, ειδικά αυτοί που βρίσκονται στα κατεχόμενα εδάφη, δεν μπορούν πλέον να διοργανώνουν αυτές τις εκδηλώσεις. Ο εντοπισμός των εγκλημάτων μίσους κατά ΛΟΑΤΚΙ γίνεται πλέον με διάφορους τρόπους, μεταξύ άλλων από στόμα σε στόμα, λέει η Αλεξάντρα Σεμένοβα, μία από τις παρατηρήτριες της Νας Σβιτ.
«Οι παρατηρητές εργάζονται στο δίκτυο για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα και οι εκπρόσωποι των ΛΟΑΤΚΙ γνωρίζουν ότι υπάρχει ένα δίκτυο παρατηρητών, οπότε αν υπάρξει μια υπόθεση, επικοινωνούν αμέσως με έναν εκπρόσωπο του δικτύου», λέει η Σεμένοβα, η οποία συμμετέχει στο δίκτυο εδώ και περίπου οκτώ χρόνια.
Στο δίκτυο της Νας Σβιτ υπάρχουν εννέα παρατηρητές από διάφορες πόλεις της Ουκρανίας. Παρά τον τεράστιο αντίκτυπο που είχε η εισβολή σε όλους σχεδόν τους τομείς της ζωής στη χώρα, η Σεμένοβα και οι άλλοι παρατηρητές παραμένουν έτοιμοι να ακούσουν από τα θύματα σε όλη τη χώρα.
«Ψυχολογικά και ηθικά είναι δύσκολο για όλους και καθώς όλοι οι παρατηρητές του δικτύου είναι ανοιχτά ΛΟΑΤΚΙ άτομα και φυσικά μπορούν να δεχτούν επιθέσεις», προσθέτει.
Ενώ η Σεμένοβα και η ομάδα της συνεχίζουν να προσπαθούν να βοηθήσουν τα θύματα τόσο ψυχολογικά όσο και νομικά, περιορισμένη υποστήριξη μπορεί να προσφερθεί σε όσους δέχονται επιθέσεις σε κατεχόμενες περιοχές. Ακόμα και όταν μπορεί να υπάρχουν δυνητικά διαθέσιμα μέσα για αποζημίωση, πολλά θύματα διστάζουν να το επιδιώξουν.
«Ένα από τα προβλήματα που αντιμετώπισα κατά τη διάρκεια του πολέμου, καταγράφοντας περιπτώσεις, είναι ότι όλα τα θύματα διστάζουν να καταγγείλουν στην αστυνομία, φοβούμενοι ότι τα πράγματα θα χειροτερέψουν», εξηγεί η Σεμένοβα.
«Άνθρωποι σαν εσάς δεν ανήκουν στη Χερσώνα»
Γύρω στις 8 το πρωί μιας Τρίτης τον Αύγουστο, δύο Ρώσοι στρατιώτες πλησίασαν τον πάγκο της 52χρονης Βαλεντίνα στην αγορά της Ουκρανίας, στην περιοχή Κοραμπέλνι, και τη ρώτησαν πόσο κόστιζαν κάποια λαχανικά και φρούτα.
Η Βαλεντίνα φορούσε στερεοτυπικά ανδρικά ρούχα και είχε κοντά μαλλιά. Καθώς άρχισε να απαντά, οι στρατιώτες κατάλαβαν ότι ήταν γυναίκα και άρχισαν να την ενοχλούν: «Είσαι αδερφή γυναίκα, όχι γυναίκα... θα σε θεραπεύσουμε από αυτό, άνθρωποι σαν εσένα δεν ανήκουν στη Χερσώνα».
Οι στρατιωτικοί –οι οποίοι φαίνονταν να είναι πρώην κρατούμενοι λόγω των τατουάζ στα δάχτυλά τους– πέταξαν στο έδαφος προϊόντα από τον πάγκο της Βαλεντίνα. Φοβούμενη ότι η κατάσταση θα μπορούσε να κλιμακωθεί, η Βαλεντίνα τράπηκε σε φυγή καθώς οι στρατιώτες της πέταξαν πατάτες στην πλάτη, μερικές από τις οποίες χτύπησαν το κεφάλι της. Φώναζαν: «Φύγε, φύγε, όσο είμαστε αρκετά ευγενικοί μαζί σου. Αν σε ξαναδούμε, θα σου χώσουμε τα λαχανικά μέσα σου, είσαι γαμημένη αδερφή απόβρασμα».
Οι επιπτώσεις της επίθεσης ήταν καταστροφικές για τη Βαλεντίνα. Έπαθε καρδιακή προσβολή μετά το περιστατικό και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τα προς το ζην, υπό το φόβο νέας επίθεσης, και έφυγε από την πόλη για να ζήσει με τη μητέρα της σε ένα κοντινό χωριό.
Στη Μαριούπολη, δύο Ρώσοι αστυνομικοί με στρατιωτικές στολές που δεν αναγνώριζε, σταμάτησαν τον Βολοντιμίρ, έναν 30χρονο ΛΟΑΤΚΙ ακτιβιστή. Όταν ο Βολοντιμίρ πρόφερε λάθος το όνομα του δρόμου, οι ένοπλοι άρχισαν να υποψιάζονται ότι δεν ήταν ντόπιος και τον έψαξαν.
Ένας από τους άνδρες παρατήρησε ένα σκουλαρίκι στο αυτί του Βολοντιμίρ και του είπε: «Γιατί έχεις σκουλαρίκι στο αυτί σου; Είσαι αδελφή;». Η κατάσταση οξύνθηκε γρήγορα, με τους στρατιωτικούς κατακτητές να απειλούν να βιάσουν τον Βολοντιμίρ για να του δώσουν ένα μάθημα, καθώς και να τον παραδώσουν στους Τσετσένους, μια προφανής αναφορά στους νόμους κατά των ομοφυλοφίλων της Τσετσενικής Δημοκρατίας.
Οι άνδρες άρχισαν να γδύνουν με τη βία τον Βολοντιμίρ, αλλά παρενέβη μια άλλη ρωσική ομάδα περιπολίας που περνούσε από το σημείο. Αφού έλεγξαν τα έγγραφά του, άφησαν τον Βολοντιμίρ να φύγει.
Ρωσικά εγκλήματα πολέμου
Τον Ιούνιο της φετινής χρονιάς, η Ουκρανή δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων Ολεκσάντρα Ματβιιτσούκ ισχυρίστηκε ότι από την έναρξη της εισβολής στις 24 Φεβρουαρίου, ο ρωσικός στρατός διέπραξε σχεδόν 10.000 εγκλήματα πολέμου στην Ουκρανία.[1]
Η Ματβιιτσούκ είναι μέλος μιας πρωτοβουλίας γνωστής ως «Δικαστήριο για τον Πούτιν», η οποία έχει καταγράψει αμέτρητα παραδείγματα αυτών που πιστεύει ότι είναι εγκλήματα πολέμου, από τη δολοφονία αμάχων μέχρι τον βιασμό. Ολλανδοί βουλευτές έχουν ζητήσει τη σύσταση ειδικού δικαστηρίου για τον Πούτιν και τους συνεργάτες του στη Χάγη.[2]
Έχουν υπάρξει και στο παρελθόν ισχυρισμοί ότι το ρωσικό κράτος και οι φορείς του στοχοποιούν ανθρώπους με βάση τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό, όπως οι αναφερόμενες εκκαθαρίσεις κατά των ομοφυλοφίλων στη Δημοκρατία της Τσετσενίας, τμήμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας, το 2017. Μια έκθεση του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με τα εγκλήματα κατά των ΛΟΑΤΚΙ χαρακτήρισε τις επιθέσεις που χρηματοδοτήθηκαν από το κράτος στην περιοχή ως «το πιο εξωφρενικό παράδειγμα βίας κατά των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων στην Ευρώπη που έχει συμβεί εδώ και δεκαετίες».[3]
Η κατάσταση για τα μέλη της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας που ζουν στη Ρωσία δεν δείχνει σημάδια βελτίωσης, με τη λεγόμενη απαγόρευση της «ομοφυλοφιλικής προπαγάνδας»[4] να επεκτείνεται σε όλους τους ενήλικες, βασιζόμενη σε νόμο του 2013 που καθιστά που καθιστά ποινικό αδίκημα την κοινοποίηση πληροφοριών σε παιδιά σχετικά με το ότι είναι ΛΟΑΤ.