Πριν από τον ολοκληρωτικό πόλεμο, το ουκρανικό αριστερό κίνημα δεν θεωρούνταν σημαίνον, ούτε είχε κόμμα ή εθνική εκπροσώπηση, που να στηρίζεται σε μια ισχυρή κοινότητα. Ωστόσο, η ρωσική εισβολή έκανε τους αριστερούς/ες να αναζητήσουν νέες επαφές και μεθόδους προσέγγισης. Εκπρόσωποι αριστερών και αναρχικών οργανώσεων ανέπτυξαν την εμπειρία της αντίστασης κατά τη διάρκεια της συζήτησης εργασίας στρογγυλής τραπέζης “Αντίσταση και Αλληλεγγύη: Η ουκρανική αριστερά στον πόλεμο με τη Ρωσία.”
Πώς προσαρμόστηκε η αριστερά στην κατάσταση μετά την ολοκληρωτική εισβολή της Ρωσίας;
Ο πόλεμος διαμόρφωσε ένα εντελώς διαφορετικό πλαίσιο για τη δραστηριότητά μας. Συχνά, η πρώτη πρόκληση ήταν η ατομική επιβίωση. Στη συνέχεια, έρχεται η επιβίωση σε οργανωτικό επίπεδο: χρειαζόμασταν αναδιάρθρωση για να προσαρμοστούμε στον πόλεμο που καθόριζε νέους τομείς δράσης.
Η Αναστάζια Τσεμποταριόβα μιλάει για τέτοιες αλλαγές μεταξύ των αριστερών φεμινιστριών. Είναι μέλος της Feminist Lodge (Φεμινιστικής Στέγης), μιας ακτιβιστικής πρωτοβουλίας βάσης που δραστηριοποιείται στον πολιτιστικό και εκπαιδευτικό τομέα. Επίσης, η κοινότητά τους παρέχει ανθρωπιστική βοήθεια, κυρίως σε θηλυκά άτομα.
Μετά την 24η Φεβρουαρίου, η βοήθεια για τις βασικές ανάγκες σε θεραπεία, υγιεινή και διατροφή έγινε προτεραιότητα για τη Feminist Lodge. Η οργάνωση αναδιαμόρφωσε την πολιτιστική κατεύθυνση της νεολαίας της για να οργανώνει ανθρωπιστικά κονβόι, ιδίως στα προσωρινά κατεχόμενα εδάφη των περιφερειών Χερσώνα και Ζαπορίζια. Με αυτόν τον τρόπο, διεύρυνε το δίκτυο επαφών με ακτιβιστές/τριες βάσης σε όλη την Ουκρανία. Προηγουμένως, η Feminist Lodge εργαζόταν με ένα κοινό που ήδη ενδιαφερόταν για τον φεμινισμό- ωστόσο, με την έναρξη ενός πολέμου πλήρους κλίμακας, η οργάνωση συναντήθηκε με νέες φωνές μεταξύ των αποδεκτών της ανθρωπιστικής βοήθειας.
Η Αναστασία θυμάται την αντίδραση μιας εθελόντριας που παρέδωσε προμήθειες στο κατεχόμενο Μπερντιάνσκ [πόλη στο Ντονμπάς - σ.σ. σημείωση]: "Νόμιζα ότι οι φεμινίστριες ασχολούνται με κάποιες ανοησίες, αλλά τώρα βλέπω ότι αυτό απέχει πολύ από την αλήθεια".
Επισημαίνει τη σημασία να δοθεί έμφαση στις φεμινιστικές προσεγγίσεις στην παροχή βοήθειας, καθώς διαφέρουν από τις συνήθεις δραστηριότητες των μεγάλων διεθνών οργανισμών που προτιμούν ένα ιεραρχικό σύστημα: "Είναι σημαντικό η βοήθειά μας να συμβαδίζει με τις φεμινιστικές αξίες και αρχές μας. Έτσι, οι άνθρωποι θα έχουν μια πιο θετική σύνδεση με τη λέξη "φεμινισμός"."
Ο Ο Μαξίμ Σουμάκοφ μιλάει για τη συνεργασία και την αντίθεση στις νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις. Ο Μαξίμ είναι ακτιβιστής της σοσιαλιστικής κοινωνικής οργάνωσης Social Movement (Κοινωνικό Κίνημα/Sotsialny Rukh), μιας αριστερής ένωσης με στόχο τη δημιουργία ενός πολιτικού κόμματος που θα εκπροσωπεί την αριστερά στην ουκρανική πολιτική σκηνή.
Στα τέλη Φεβρουαρίου, ο πρώτος και μοναδικός στόχος της οργάνωσης ήταν να ξεπεράσει την σύγχυση, καθώς οι ακτιβιστές/τριες βρέθηκαν σε διαφορετικές περιοχές και, ως εκ τούτου, σε διαφορετικές συνθήκες. Η συνεργασία τους, η επικοινωνία και η αλληλοβοήθεια τέθηκαν σε προτεραιότητα. Ήταν σημαντικό όχι μόνο να διατηρηθεί η αποτελεσματικότητα της δουλειάς αλλά και να διασφαλιστεί η ασφάλεια των μελών.
Στη συνέχεια, το Social Movement επικεντρώθηκε σε διάφορους τομείς: παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας, προώθηση καμπάνιας για τη διαγραφή του εξωτερικού χρέους της Ουκρανίας, υποστήριξη της ουκρανικής αντίστασης στη διεθνή σκηνή και καταπολέμηση των νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων. Όσον αφορά την τελευταία κατεύθυνση, η οργάνωση παρέχει ενεργά νομική βοήθεια στους εργαζόμενους στον αγώνα τους για τα εργασιακά δικαιώματα.
Η εφαρμογή των νεοφιλελεύθερων πολιτικών και η αδυναμία του κράτους να εκπληρώσει τον κοινωνικό του ρόλο διαμόρφωσαν ένα κενό που καλύφθηκε από την αποκεντρωμένη συνεργασία. Σύμφωνα με τον Μαξίμ, σχεδόν όλες οι συλλογικές ομάδες (άνθρωποι στο μέτωπο, εσωτερικά εκτοπισμένοι, φοιτητές, εργαζόμενοι) έχουν ήδη κατακτήσει τα βασικά στοιχεία της συνεργασίας. Ως εκ τούτου, είναι ζωτικής σημασίας η ανάπτυξη των υπαρχόντων πρωτοβουλιών και η σύνδεσή τους ώστε να αποκτηθεί αλληλεγγύη. Ως εκ τούτου, το Κοινωνικό Κίνημα πραγματοποιεί ομιλίες για εκτοπισμένους, φοιτητές/τριες, εργαζόμενους/ες και ακτιβιστές/τριες.
Αυτόν τον Μάιο, το Social Movement διοργάνωσε δύο συνέδρια στο Λβιβ. Ήταν ένα σημαντικό βήμα για την ενοποίηση των ουκρανικών αριστερών πρωτοβουλιών: στον πολιτικό χώρο και τα μέσα ενημέρωσης και στον τομέα της ανθρωπιστικής βοήθειας. Πρώτον, τα συνέδρια επιβεβαίωσαν την υπόσταση της ουκρανικής αριστεράς και των συνδικάτων. Δεύτερον, συνέβαλαν στην εδραίωση της συνεργασίας και της επικοινωνίας σε εκστρατείες, ανθρωπιστικά κονβόι και εργασία στα μέσα ενημέρωσης.
Ο Μαξίμ τονίζει ότι με τον πόλεμο, οι συνήθεις μορφές διαμαρτυρίας έγιναν αναποτελεσματικές
Έτσι, τα flash mobs [i], η δουλειά στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και η νομική βοήθεια έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην αντίδραση στις νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις. Για παράδειγμα, το Κοινωνικό Κίνημα διοργάνωσε ένα flash mob με την ονομασία Don't Hit Me in the Back (Μη με χτυπάς πισώπλατα), το οποίο επέστησε την προσοχή στις απειλές που δημιουργούσαν οι νέοι νόμοι στα εργασιακά δικαιώματα. Οι διαμαρτυρίες και οι εκστρατείες στα μέσα ενημέρωσης με νέες μορφές εξακολουθούν να προσφέρουν τη δυνατότητα να πιέσουν τις αρχές και να ενώσουν τους ανθρώπους.
Η Αναστάζια Μπρεζίνα αναλύει τις σχέσεις μεταξύ ανθρώπου, φύσης και πολέμου. Επίσης, μιλάει για τις δράσεις των οικολόγων αναρχικών.
Η Αναστάζια είναι ακτιβίστρια της Ecoplatform, μιας βίγκαν-αναρχικής οικολογικής οργάνωσης που προωθεί τις αρχές της οριζοντιότητας και της αποφυγής της ανθρωποκεντρικής ιδεολογίας.
Ο κύριος στόχος της Ecoplatform είναι η υπέρβαση του ανθρωποκεντρισμού. Όπως αναφέρει η Αναστάζια, ο πόλεμος αυτός, μέσα από τα εγκλήματα και την καταστροφή, έδειξε τις θηριωδίες των ανθρώπων απέναντι στη φύση.
Τα μέλη της Ecoplatform βρέθηκαν αντιμέτωπα την πρώτη ημέρα του πολέμου στην ουρά για να ενταχθούν στο Lviv Teroborona (Territorial Defense Forces/ Μονάδες Εδαφικής Άμυνας). Σύμφωνα με την Αναστάζια, τα γυναικεία άτομα είχαν πρόβλημα με αυτό: στην αρχή, απλά τις αγνοούσαν. Γι' αυτό το λόγο τα αρσενικά μέλη πήγαν στο μέτωπο και οι γυναίκες ακτιβίστριες άρχισαν να προσφέρουν εθελοντική εργασία.
Ταυτόχρονα, η Ecoplatform βοήθησε τις Solidarity Collectives [ένα αντιεξουσιαστικό δίκτυο εθελοντών - σ.σ.] στην εφοδιαστική, την αποθήκευση και τη διαλογή της ανθρωπιστικής βοήθειας. Η Αναστάζια λέει ότι αντιμετώπισαν ένα κύμα αλληλεγγύης από τους ντόπιους: ακόμη και μια μικρή ομάδα μπορούσε γρήγορα να καταφέρει να στείλει βοήθεια στα θερμά σημεία.
Διάφορες αναρχικές και vegan πρωτοβουλίες βοήθησαν στη δημιουργία ενός ισχυρού δικτύου επικοινωνίας. Επίσης, οι αναρχικοί και οι vegans που εντάσσονται στις Ένοπλες Δυνάμεις της Ουκρανίας προωθούν τη μεγαλύτερη προβολή και τον αποστιγματισμό στην κοινωνία.
Οι ακτιβιστές της Ecoplatform αισθάνονται ότι εμπνέονται από την ιδέα του τρόπου λειτουργίας της κοινωνίας από τα κάτω- ωστόσο, επί του παρόντος, παρατηρούν ότι υπάρχει μια κοινή τάση εξιδανίκευσης του κράτους και των δομών εξουσίας.
Ο Σεργκέι Μόβτσαν, μέλος του αντιεξουσιαστικού δικτύου εθελοντών Solidarity Collectives, μιλάει για τις στρατιωτικές και ανθρωπιστικές δράσεις του.
Η πρωτοβουλία ξεκίνησε από το δίκτυο αναρχικών, αντιφασιστών και αντιεξουσιαστών αριστερών λίγες εβδομάδες πριν από την έναρξη του πολέμου πλήρους κλίμακας και ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με τη στρατιωτική οργάνωση. Ένα μέρος των μελών αποφάσισε να δημιουργήσει μια μονάδα στις Ένοπλες Δυνάμεις της Ουκρανίας και ένα άλλο - να συμμετάσχει σε ανθρωπιστικές δράσεις που θα εφοδίαζαν τους αντιεξουσιαστές αριστερούς στο μέτωπο.
Οι Solidarity Collectives [ii]άρχισαν να συγκροτούν ένα νέο δίκτυο και μια νέα υποδομή. Με την πάροδο του χρόνου, οι προσανατολισμοί επεκτάθηκαν στην παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας σε πολίτες και στην ενασχόληση με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Οι ακτιβιστές άρχισαν να προσεγγίζουν τα συνδικάτα, τα οποία συνήθως δεν έπαιρναν βοήθεια από μεγάλα κεφάλαια.
Οι αριστερές οργανώσεις προσπαθούν να διατηρήσουν την ταυτότητά τους μέσα στην ποικιλομορφία των νέων εθελοντικών πρωτοβουλιών, ώστε η αίσθηση της εθνικής ενότητας να μην αντικαταστήσει τις πολιτικές αρχές των οργανώσεων.
Όλοι οι συμμετέχοντες στο στρογγυλό τραπέζι τόνισαν ότι ο πόλεμος δημιουργεί έναν νέο χώρο για την Αριστερά, προοπτικές απενοχοποίησης και ενίσχυσης των θέσεων των LGBTQ+ ακτιβιστών, των φεμινιστριών, των αναρχικών και των vegan ακτιβιστών. Το να βοηθάς ανθρώπους και να πολεμάς πλάι-πλάι στο στρατό επιτρέπει την ενίσχυση του κύρους της αριστεράς και τη δημιουργία νέων επαφών. Οι ακτιβιστές/τριες ελπίζουν ότι αυτό θα αποτελέσει μια καλή βάση για τη μεταπολεμική δράση και για την υπεράσπιση των κοινωνικών και οικονομικών δικαιωμάτων στο μέλλον.
Η ουκρανική αριστερά ενάντια στον αφηρημένο πασιφισμό της Δύσης. Τι πολεμάει το αριστερό κίνημα;
Πολλοί Ουκρανοί αριστεροί/ες προσανατολίζονται προς τα δυτικά μέσα ενημέρωσης, καθώς τα ουκρανικά είναι πολύ πιο δύσκολα λόγω των δράσεων της ακροδεξιάς, καθώς και του γεγονότος ότι οι αριστεροί συνηθίζεται να συνδέονται με τις φιλορωσικές δυνάμεις. Σύμφωνα με τις ομιλήτριες, η αντίδραση της δυτικής αριστεράς και των φεμινιστικών κοινοτήτων δημιουργεί εμπόδια για την ουκρανική αριστερά.
Ορισμένες δυτικές αριστερές και φεμινιστικές ακτιβίστριες έχουν ξεχάσει έναν από τους πιο σημαντικούς κανόνες: τίποτα για εμάς χωρίς εμάς. Δημοσιεύουν πολυάριθμες διακηρύξεις στις οποίες δεν προσκαλούν κανένα και καμία εκπρόσωπο της ουκρανικής κοινωνίας. Ακούμε εκκλήσεις να καταθέσουμε τα όπλα, να επιστρέψουμε στις συμφωνίες του Μινσκ και συκοφαντούν τις Ουκρανές αριστερές για "εθνικισμό"... Αυτά τα πράγματα συχνά διαμορφώνονται σαν αποικιακές και αυταρχικές σχέσεις: η μία πλευρά εξηγεί τι πρέπει να κάνει η άλλη, χωρίς να δίνει καμία προσπάθεια να το καταλάβει.
Όπως επισημαίνει η Αναστάζια Τσεμποτάριοβα, πρόκειται για ένα ζήτημα κατανομής της εξουσίας. Το ουκρανικό αριστερό κίνημα βρέθηκε σε μια θέση όπου είναι απαραίτητο να εξηγήσει ξανά την κατάσταση, αλλά συχνά φαίνεται σαν να εξυπηρετεί τη διεθνή κοινότητα. Μπορούμε να το ξεπεράσουμε αναγνωρίζοντας κοινές αξίες και οράματα, όχι ανταγωνισμό ή αντιπάλους. Για παράδειγμα, οι Κούρδισσες φεμινίστριες καταλαβαίνουν ότι δεν έχουν όλοι το προνόμιο της μη βίαιης αντίστασης, αλλά όλοι/ες πρέπει να οικοδομήσουν σχέσεις βασισμένες στην αρχή της ισότητας.
Η Αναστάζια εξηγεί γιατί δεν συνεργάζεται με τη ρωσική Αντιπολεμική Φεμινιστική Αντίσταση που εκφράζει την αλληλεγγύη της με τις Ουκρανές.
Αν και δεν επηρεάζουν πολύ τον πόλεμο, οι δραστηριότητές τους έχουν προσελκύσει σημαντική προσοχή στη Δύση. Το θέμα είναι ότι αυτό συμβαίνει εις βάρος των ουκρανικών πρωτοβουλιών που γίνονται λιγότερο ορατές. Είναι πιο δύσκολο για τη Δύση να κατανοήσει την αντίσταση των αποικιοκρατούμενων, γι' αυτό και συχνά προτιμούν να δίνουν φωνή σε ανθρώπους από τις αυτοκρατορίες. Η υποστήριξη τέτοιων πρωτοβουλιών απλώς νομιμοποιεί τη χωρική ανισότητα και κάνει τον ουκρανικό φεμινισμό λιγότερο ορατό.
Μας ενδιαφέρει η αποαποικιοποίηση των αυτοκρατοριών (και των σχέσεων). Τώρα, οι Ουκρανές αγωνίζονται ενάντια σε μια αυτοκρατορία. Οι αριστερές και οι αναρχικές υποστηρίζουν κινήματα στην Κεντρική Ασία και σε άλλες αποικιοκρατούμενες περιοχές, επειδή η αποαποικιοποίηση είναι το μέλλον για το οποίο μπορούμε να αγωνιστούμε μαζί, όχι μόνο στο πλαίσιο του ρωσο-ουκρανικού πολέμου.
Απαντώντας σε ερωτήσεις σχετικά με τον αριστερό ειρηνισμό και την έκκληση να "κατεβάσουμε τα όπλα", ο Σεργκέι Μόβτσαν τόνισε ότι "η πράξη είναι το κριτήριο της αλήθειας". Ορισμένες δηλώσεις του "αντιπολεμικού κινήματος" φαίνονται καλές στη θεωρία αλλά απέχουν πολύ από την πράξη. Δεν μπορεί κανείς να βάλει ένα σύμβολο ισότητας (όπως αρέσκονται να κάνουν κάποιοι αριστεροί στη Δύση) ανάμεσα σε δύο "αστικές" χώρες όπου η εργατική τάξη δεν βρίσκεται στην εξουσία. Εξάλλου, υπάρχει μεγάλη αντίθεση μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας όσον αφορά το επίπεδο δημοκρατίας και τις ευκαιρίες για ανεξάρτητες οργανώσεις.
Σήμερα, η ίδια η ύπαρξη των Ουκρανών απειλείται. Οι ελευθερίες των Ουκρανών ακτιβιστών θα ήταν αδύνατες υπό τη ρωσική κατοχή. Για εμάς, αυτός ο πόλεμος είναι αμυντικός. Πρέπει να πολεμήσει κανείς εναντίον του εισβολέα, όχι εναντίον των αντιπάλων του.
Στρογγυλό τραπέζι. Αντίσταση και Αλληλεγγύη: Η ουκρανική αριστερά στον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο
Ηχογράφηση της συζήτησης με ταυτόχρονη διερμηνεία στα αγγλικά: