Is Amerikaanse hulp aan Oekraïne echt 'ongekend'?

Westerse politici en regeringen worden niet moe te beweren dat de hulp van de VS en de EU aan Oekraïne 'ongekend' is. Aanhangers van de Russische president Vladimir Poetin zeggen in feite hetzelfde, zij het om andere redenen, omdat ze dergelijke beweringen gebruiken om hun bewering dat Oekraïne een 'proxy' is van Washington en Brussel te staven.

Hoewel de VS en West-Europa militaire en economische hulp naar Oekraïne hebben gestuurd om hun oostelijke rivaal te verzwakken, is het verkeerd om te stellen dat de nationale verdedigingsoorlog van Oekraïne een strijd is 'in dienst van het westerse imperialisme'. Oekraïne is een onderdrukt land en zijn volk vecht in de eerste plaats voor haar recht op nationale zelfbeschikking.[1] Dat is een strijd die socialisten zouden moeten steunen. Tegelijkertijd moeten ze echter een strikt beleid voeren van onverzettelijk verzet tegen alle imperialistische machten ‒ zowel in het Westen als in het Oosten.[2]

In ieder geval is de bewering van 'ongekende' westerse hulp voor Oekraïne volkomen onjuist. Dat wordt bevestigd door twee onlangs gepubliceerde documenten. Het ene is een verklaring van Michael McCaul, de voorzitter van de Commissie Buitenlandse Zaken van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden. Het tweede is een gedetailleerde studie van het Kiel Institute for the World Economy.

Slechts 20 procent gaat naar Oekraïne

Michael McCaul initieerde een 'hoorzitting met de inspecteurs-generaal van het Ministerie van Buitenlandse Zaken, USAID en het Ministerie van Defensie over de transparantie & verantwoordingsmechanismen voor de Amerikaanse hulp aan Oekraïne.'[3] Hoewel McCaul een Republikein is, is hij geen Trumpiaanse debiel en blijft hij volledig achter Washington's Great Power beleid tegen zijn rivalen staan: 'Het is een jaar geleden dat Vladimir Poetin zijn niet-uitgelokte aanvalsoorlog in Oekraïne lanceerde. In reactie daarop heeft Europa aanzienlijke steun verleend, maar het moet meer blijven doen om te voorkomen dat de Oekraïense regering in gebreke blijft en om ervoor te zorgen dat ze deze oorlog kan voortzetten. Daarnaast heeft het Congres ook aanzienlijke steun verleend aan Oekraïne om ervoor te zorgen dat de agressie van Poetin wordt gestopt aan de grens van Oekraïne ‒ en dat een NAVO-bondgenoot niet de volgende is. Ik heb de Amerikaanse hulp gesteund, omdat een overwinning van Poetin in Oekraïne de tegenstanders van Amerika, van voorzitter Xi in Peking tot de Ayatollah in Teheran en Kim Jong Un in Noord-Korea, nog meer zou aanmoedigen.'

Het is des te opmerkelijker dat zelfs zo'n onwrikbare voorstander van militaire hulp aan Oekraïne de volgende feiten onthult: 'Van de 113 miljard dollar die in vier delen is toegewezen, gaat ongeveer 60 procent naar Amerikaanse troepen, Amerikaanse werknemers en naar het moderniseren van Amerikaanse voorraden. In feite gaat slechts 20 procent van de financiering rechtstreeks naar de Oekraïense regering in de vorm van directe begrotingssteun.'

Met andere woorden, slechts 1/5 van de Amerikaanse hulp voor Oekraïne gaat rechtstreeks naar Oekraïne, terwijl 3/5 naar het Pentagon en andere Amerikaanse instellingen gaat. De hulp aan Oekraïne is dus in de eerste plaats 'hulp' aan het Amerikaanse imperialisme, of preciezer gezegd: subsidies uit de Amerikaanse overheidsbegroting aan Amerikaanse monopolies en het Pentagon.

Onthullende historische vergelijkingen

Maar zelfs als men de hulp aan Oekraïne als geheel neemt (en niet alleen het deel dat daadwerkelijk naar Kyiv gaat), is de westerse hulp niet zo ongekend als de leidende politici beweren. Enkele weken geleden publiceerde het in Duitsland gevestigde Kiel Instituut voor de Wereldeconomie een uitgebreide studie waarin de westerse hulp aan Oekraïne in detail wordt geanalyseerd en waarin interessante historische vergelijkingen worden gemaakt.[4]

Volgens de auteurs is de hulp aan Oekraïne ‒ berekend als de totale bilaterale verbintenissen plus de kosten voor vluchtelingen ‒ heel ongelijk verdeeld over de westerse landen, gemeten als deel van hun bbp. Terwijl de Oost-Europese landen aanzienlijke bijdragen leveren van 1 à 2 procent van hun bbp, zijn de rijke imperialistische staten veel terughoudender. De VS, Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië dragen niet meer dan 0,31 tot 0,37 procent van hun bbp bij.

Wat de militaire hulp betreft, brengt de studie ook interessante informatie aan het licht. De auteurs tonen aan dat de vooroorlogse voorraad zware wapens van Rusland veel groter was dan die van Oekraïne (ongeveer drie keer). Nieuw toegezegde zware wapens van westerse landen 'bedragen minder dan de helft van de vooroorlogse voorraden van Oekraïne en slechts een fractie van de vooroorlogse voorraden van Rusland'. Dergelijke wapens vormen ook slechts een klein deel van de NAVO-wapenvoorraden: 'In totaal hebben de NAVO-landen tot nu toe ongeveer 3 procent van hun tanks, 6 procent van hun houwitsers en 5 procent van hun MLRS aan Oekraïne geleverd.'

Een andere heel interessante bevinding van de studie is de historische vergelijking van de westerse hulp aan Oekraïne met die in de Spaanse Burgeroorlog en tijdens de Tweede Wereldoorlog. De USSR bijvoorbeeld ontving tijdens de Tweede Wereldoorlog ongeveer 11.000 gevechtsvliegtuigen en ongeveer 7.500 tanks van de VS. De auteurs concluderen: 'Het verschil in de omvang van de toegezegde wapens is drastisch. Gedurende 1941-45 stuurden de VS alleen al naar Groot-Brittannië meer dan 25.000 tanks en meer dan 15.000 vliegtuigen. De USSR en Frankrijk ontvingen ook duizenden zware wapens via het US Land-Lease programma. Vergeleken daarmee is het totale aantal zware wapens naar Oekraïne slechts een fractie ‒ respectievelijk minder dan 500 tanks en houwitsers en minder dan 100 MRLS. Ook het aantal wapens dat tijdens de Spaanse burgeroorlog door buitenlandse mogendheden is gestuurd, is duidelijk groter dan het aantal dat naar Oekraïne is gestuurd.'

Het enorme verschil blijkt ook als dergelijke militaire hulp wordt gemeten als percentage van het bbp. Het zogenaamde Lend-Lease-programma van de VS ‒ zoals dergelijke militaire hulp tijdens de Tweede Wereldoorlog werd genoemd ‒ aan Groot-Brittannië kwam overeen 'met 14,2 procent in totaal, of 3,2 procent van het Amerikaanse bbp als het gemiddelde per jaar wordt berekend. Daarna komt de USSR, die Lend-Lease steun ontving in de orde van grootte van 5,6 procent van het Amerikaanse bbp in totaal, of 1,4 procent als het gemiddelde per jaar wordt berekend. De jaargemiddelden zijn aanzienlijk hoger dan de totale steun van de VS of het VK aan Oekraïne in 2022 (respectievelijk 0,21 procent en 0,18 procent van het bbp).'

De auteurs vergelijken ook de Amerikaanse steun aan Oekraïne met de bijdragen in andere oorlogen na 1945. Ze concluderen dat 'schattingen suggereren dat de uitgaven van de VS voor de Koreaanse oorlog (2,8 procent van het bbp per jaar) meer dan 13 keer zo hoog waren als het bedrag dat in 2022 aan Oekraïne is toegezegd (0,21 procent). Evenzo waren de jaarlijkse uitgavencijfers bijna 5 keer hoger in Vietnam, 3 keer hoger in Irak, na 2003, en vergelijkbaar met de uitgaven in Afghanistan (0,25 procent).'

Het verschil is ook enorm als men de westerse bijdragen aan Oekraïne vergelijkt met die tijdens de Golfoorlog 1990/91: 'Duitsland heeft bilaterale hulp ter waarde van 0,17 procent van zijn bbp aan Oekraïne toegezegd, maar het heeft driemaal zoveel toegezegd voor de bevrijding van Koeweit in 1990/91 (0,55 procent van het Duitse bbp in 1991). Het verschil is nog groter voor Japan en Zuid-Korea, die tot dusver slechts beperkte bilaterale hulp aan Oekraïne hebben verleend, vooral in vergelijking met de aanzienlijke toezeggingen in het kader van de Golfoorlog (respectievelijk 0,02 procent en 0,01 procent).'.

Conclusies

De bekende Engelse historicus Adam Tooze, die professor is aan de Columbia University, merkte op 'dat de gegevens van Kiel een enorme kloof onthullen tussen de verklaarde intenties van de Verenigde Staten en Europa om Oekraïne te steunen en wat ze daadwerkelijk doen. Wat verklaart die kloof? Zijn de westerse mogendheden cynisch door te beloven Oekraïne te steunen? Sturen ze impliciet aan op een patstelling? Zijn ze eigenlijk voorstander van een Oekraïense overwinning, maar schieten ze door incompetentie en 'wrijving' tekort in het afstemmen van de noodzakelijke middelen op de gewenste doelen? Of worstelen ze met een 'realiteitskloof' ‒ waarbij ze niet inzien wat er nodig is en wat ze bij andere gelegenheden en voor andere doeleinden hebben kunnen leveren? Persoonlijk denk ik dat het een mengeling is van alle drie.'[5]

Wat waar is, is dat het westerse imperialisme nooit een serieuze steun is geweest voor de oorlogsinspanningen van Oekraïne. Het probeert zijn strijd tactisch te gebruiken om het Russische imperialisme ‒ een langdurige rivaal van Washington en Brussel ‒ te verzwakken. [6] Bovendien bestaat er een groeiende tendens binnen de leidende kringen van het westerse imperialisme om Oekraïne ertoe te bewegen de oorlog te beëindigen en een patstelling met Rusland te accepteren; dat wil zeggen, de bezetting door Poetin van verschillende regio's in het zuiden en oosten van hun land te accepteren.[7]

Samenvattend kunnen we tot de volgende conclusies komen.

Notes

[1] Regeringen van westerse imperialistische mogendheden scheppen op over hun steun aan Oekraïne. Toch is die steun niet bijzonder groot in vergelijking met andere oorlogen.

2. De daadwerkelijk geleverde hulp door westerse regeringen is aanzienlijk kleiner dan de beloofde hoeveelheid geld en wapens.

3. Slechts een klein deel van de hulp gaat rechtstreeks naar Oekraïne. Drie vijfde van de Amerikaanse hulp 'voor Oekraïne' gaat in werkelijkheid naar Amerikaanse monopolies en het Pentagon.

4. Socialisten moeten de propaganda van Poetinisten en semi-Poetinisten aan de kaak stellen die beweren dat de Westerse hulp aan Oekraïne 'ongekend' is en dat Oekraïne een 'proxy' is van het imperialisme van de VS en de EU. In feite vecht het Oekraïense volk in de eerste plaats voor zijn recht op nationale zelfbeschikking.

5. Socialisten moeten het recht van Oekraïne steunen om materiële hulp (inclusief wapens) te krijgen van waar dan ook. Ze moeten zich verzetten tegen alle politieke voorwaarden die westerse regeringen aan die hulp verbinden.

Voetnoten

[1] Voor een analyse van Oekraïne verwijs ik de lezers naar een onlangs verschenen pamflet: Michael Pröbsting: Ukraine: A Capitalist Semi-Colony. On the exploitation and deformation of Ukraine’s economy by imperialist monopolies and oligarchs since capitalist restoration in 1991, januari 2023; zie ook van dezelfde auteur: 'The gigantic destruction of Ukrainian society', 15 december 2022.

[2] Een dergelijk standpunt heb ik ‒ samen met mijn kameraden in het RCIT ‒ uitgewerkt in een aantal documenten.

[3] McCaul Delivers Opening Remarks at Full Committee Hearing on Ukraine Oversight and Accountability, Persbericht, 29.03.2023. Alle citaten in dit hoofdstuk komen uit deze verklaring, tenzij anders aangegeven.

[4] Kiel Instituut voor de Wereldeconomie: 'The Ukraine Support Tracker: Which countries help Ukraine and how?', Werkdocument nr. 2218, februari 2023. Alle cijfers en citaten in dit hoofdstuk, indien niet anders aangegeven, komen uit deze studie respectievelijk het bijgevoegde databestand.

[5] Adam Tooze: 'Chartbook #197: The Ukraine-Aid Reality Gap', 25 februari 2023.

[6] Voor een analyse van het Russische imperialisme zie bijvoorbeeld Michael Pröbsting: 'Russian Imperialism and Its Monopolies', in: New Politics Vol. XVIII No. 4, Whole Number 72, Winter 2022, (hetzelfde essay is heruitgegeven door International Viewpoint, 21. April 2022,); door dezelfde auteur: 'Rusland: An Imperialist Power or a 'Non-Hegemonic Empire in Gestation'? (Reply to Claudio Katz)', New Politics; 'Empire-ism vs a Marxist analysis of imperialism: Continuing the debate with Argentinian economist Claudio Katz on Great Power rivalry, Russian imperialism and the Ukraine War', 03 maart 2023; 'Lenin's Theory of Imperialism and the Rise of Russia as a Great Power', augustus 2014; 'Russia as a Great Imperialist Power. The formation of Russian Monopoly Capital and its Empire', 18 maart 2014, in: Revolutionary Communism nr. 21,

[7] Zie hierover bijvoorbeeld 'Towards a Turning Point in the Ukraine War? The tasks of socialists in the light of possible lines of development of the war of national defence in combination with the inter-imperialist Great Power rivalry', 11 maart 2023.

Dit artikel stond op Links. Nederlandse vertaling redactie Grenzeloos.