Dimitris Karelos
Στον ευρύ κατάλογο των δημοσιευμάτων για τον πόλεμο στην Ουκρανία που έχει φιλοξενήσει αυτό το δισέλιδο προστίθεται σήμερα και ένα άρθρο του φίλου μας Δημήτρη Καρέλλα, που αποκλίνει από την «γραμμή» της εφημερίδας η οποία, έχοντας καταδικάσει απερίφραστα τη ρωσική εισβολή, θεωρεί ότι το επείγον αυτήν την στιγμή είναι να σταματήσουν οι εχθροπραξίες. Ο Καρέλλας, αντίθετα, υποστηρίζει ότι αυτό που απαιτείται είναι η στρατιωτική ενίσχυση της ουκρανικής αντίστασης, ενώ ταυτόχρονα καταδικάζει τον «στρατοπεδισμό» ενός μεγάλου τμήματος της Αριστεράς ο οποίος έλκει την καταγωγή του από την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου και τον χωρισμό του κόσμου σε δύο στρατόπεδα: το κομμουνιστικό και το καπιταλιστικό.
Οφείλουμε, πάντως, να παρατηρήσουμε ότι παρά την συνεκτικότητα των επιχειρημάτων του Καρέλλα ως προς την ανάγκη η Αριστερά να διαμορφώνει τις θεσεις της στη βάση σταθερών αξιών και όχι «στρατοπέδων», εξακολουθούμε να επιμένουμε στη θέση μας για την ανάγκη άμεσου τερματισμού αυτού του επικίνδυνου για την παγκόσμια ειρήνη πολέμου. Θεωρούμε ότι η Δύση, αντί να ενισχύει με όπλα την Ουκρανία του Ζελένσκι, θα μπορούσε να παρέμβει διπλωματικά με όλες τις δυνάμεις της για να εξαναγκάσει την Ρωσία να αποσύρει τα στρατεύματά της, και στη συνέχεια να την εντάξει –έστω και καθυστερημένα– σε ένα πανευρωπαϊκό σύστημα ασφάλειας. Αντίθετα, αυτό που θέλει να κάνει υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών είναι η ήττα της Ρωσίας και η εκδίωξη του Πούτιν από την εξουσία, συμβάλλοντας μ’ αυτόν τον τρόπο στην ενίσχυση του υπαρκτού νατοϊκού στρατοπέδου.
Χ.Γο.
"…Στις περισσότερες από τις χώρες μας, ωστόσο, ένα πολύ μεγάλο τμήμα της κοινής γνώμης έχει πάρει το μέρος του ρώσου δικτάτορα. Στο όνομα ενός αντι-ιμπεριαλισμού που, με τα χρόνια, έχει μετατραπεί σε σφοδρό μίσος για τη Δύση, χειροκροτεί όποιον αντιτίθεται στη Δύση."1
Για την Αριστερά σε όλον τον κόσμο, αυτό που περιγράφεται στο πιο πάνω απόσπασμα είναι το σαράκι του "στρατοπεδισμού" που έλκει την καταγωγή του από τις αναλύσεις για τα "δύο στρατόπεδα", το καπιταλιστικό και το κομμουνιστικό, την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου. Μετά τις διαδοχικές διαψεύσεις των προσδοκιών και την κατάρρευση όχι μόνο του "υπαρκτού σοσιαλισμού" αλλά και του Κινήματος των Αδεσμεύτων, ο αριστερός στρατοπεδισμός, αναγνωρίζοντας κυρίως τον αμερικανικό και δευτερευόντως τους λοιπούς δυτικούς ιμπεριαλισμούς, δίνει σχεδόν αυτόματη υποστήριξη σε κάθε αντίπαλο τους.
Η περίπτωση της Ουκρανίας ήρθε να το επιβεβαιώσει αυτό που είχε ήδη συμβεί στην Συρία όπου το 2011, την εποχή της Αραβικής Άνοιξης, στην αρχή αγροτικές περιοχές και στη συνέχεια πληβειακά και αστικά στρώματα των πόλεων εξεγέρθηκαν ενάντια στο δικτατορικό καθεστώς της οικογένειας του Μπασάρ αλ Άσαντ. Μια εξέγερση δημοκρατικού χαρακτήρα με τα τυπικά συνθήματα της "Αραβικής Άνοιξης": ελευθερία, αξιοπρέπεια, δημοκρατία, κοινωνική δικαιοσύνη και ισότητα. Το καθεστώς απάντησε με άγρια καταστολή που έφθασε μέχρι και σε βομβαρδισμούς πόλεων, κηρύσσοντας τον πόλεμο στο λαό του. Και το 2015, ο Άσαντ κάλεσε την Ρωσία να πραγματοποιήσει αεροπορικές επιθέσεις στη χώρα του, επιστεγάζοντας τη μέχρι τότε πλήρη στήριξη της τελευταίας με όπλα και στρατιωτικούς "συμβούλους". Όσες αντικαθεστωτικές δυνάμεις δεν είχαν συμπαραταχθεί με τις ηγεσίες των Αδελφών Μουσουλμάνων και του Νταές (Ισλαμικό Κράτος), για λόγους αυτοάμυνας, ζήτησαν την υποστήριξη ή ακόμα και την επέμβαση από τις νατοϊκές κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Δυτικής Ευρώπης.2 Οι στρατοπεδιστές της Αριστεράς έσπευσαν και ορθά να καταγγείλουν τις δυτικές επεμβάσεις αλλά αρνήθηκαν να καταδικάσουν ή ακόμα χειρότερα επικρότησαν τη ρωσική επέμβαση, στηριζόμενοι ακριβώς σε έναν μονόπλευρο «αντι-ιμπεριαλισμό» που θεωρούσε ότι τα συμφέροντα του συριακού λαού μετρούσαν λιγότερο από την εναντίωση στην υπό την ηγεσία των ΗΠΑ συνασπισμό των λοιπών δυτικών ιμπεριαλισμών.3
Η περίπτωση της Ουκρανίας έμοιαζε πιο εύκολη: η Ρωσία εισέβαλε σε μια πιο αδύναμη χώρα με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός είχε κάνει μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο σε μια σειρά χώρες, από την Κορέα και το Βιετνάμ μέχρι το Ιράκ και το Αφγανιστάν. Όμως δεν ήταν οι ΗΠΑ αλλά η Ρωσία που εισέβαλε. Αυτοί που αντιστέκονται στην εισβολή υποστηρίζονταν από την Ουάσινγκτον και το ΝΑΤΟ. Έτσι, ένα τμήμα της Αριστεράς, οδηγώντας τον στρατοπεδισμό στα άκρα, υποστηρίζει τον…αντιιμπεριαλιστικό χαρακτήρα της ρωσικής επέμβασης. Ένα άλλο τμήμα, ναι μεν αναγνωρίζει τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα της ρωσικής εισβολής αλλά επειδή είναι πιο "αδύναμος ιμπεριαλισμός" δεν θα πρέπει να καταγγελθεί, είτε ως μικρότερο κακό είτε ως "επιβεβλημένη" απάντηση στην περικύκλωση του ΝΑΤΟ.
Μια πιο ενδιαφέρουσα μερίδα, η οποία αναγνωρίζει το ρωσικό κράτος ως ιμπεριαλιστικό, εύλογα καταδίκασε την εισβολή και απαίτησε να σταματήσει. Αλλά με βάση τη λογική των ευσεβών πόθων: "κάποιοι", "κάπως", να πείσουν τα ρωσικά στρατεύματα και τους μισθοφόρους να αποχωρήσουν. Δίχως καμιά αναφορά στην υπαρκτή αντίσταση όχι μόνο του ουκρανικού στρατού, αλλά και της συντριπτικής πλειοψηφίας του πληθυσμού - συμπεριλαμβανομένων και ρωσόφωνων! Το προβληματικότερο σε αυτή τη μερίδα της αριστερής αντιπολεμικής στάσης είναι και η έκφραση της ανησυχίας για τους Ουκρανούς, που τους χρησιμοποιούν οι νατοϊκές δυνάμεις ως κρέας για τα κανόνια, σε έναν ενδοϊμπεριαλιστικό πόλεμο "δι’ αντιπροσώπων". Κατ’ αυτόν τον τρόπο, οποιαδήποτε συζήτηση για την ενίσχυση της ουκρανικής αντίστασης, της ένοπλης συμπεριλαμβανομένης, σταματάει πριν καν αρχίσει αφού τα όπλα που στέλνουν οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ θα έχουν ως τελικό αποτέλεσμα την σφαγή του ουκρανικού πληθυσμού από τις ρωσικές δυνάμεις.
Και υπάρχει και η τελευταία κατηγορία: όσοι/ες καταγγέλουν τη ρωσική εισβολή, αντιτίθενται στο ΝΑΤΟ και την προμήθεια όπλων του στην Ουκρανία, στοχεύουν στην "ειρήνη εδώ και τώρα" και υποστηρίζουν τις διαπραγματεύσεις ως εναλλακτική λύση στον πόλεμο. Με απλά λόγια, επιθυμούν την αμεσότερη δυνατή συνθηκολόγηση της Ουκρανίας, με όποιους όρους –αφού αν οι Ουκρανοί δεν οπλιστούν πώς αλλιώς θα μπορούσαν να υπερασπιστούν την χώρα τους;
Η φύση του πολέμου
Δεν έχουμε λόγους να αμφιβάλουμε ότι το ζητούμενο όλων αυτών των διαφορετικών αριστερών, αντιπολεμικών και αντιιμπεριαλιστικών, προσεγγίσεων είναι η εξεύρεση των καλύτερων τρόπων για μια κοινή αποτελεσματική δράση, με όσο το δυνατόν κοινότερους άξονες. Και επομένως, η ανάδειξη του ρόλου του αμερικανικού ιμπεριαλισμού, η αντίθεση στην επέκταση και την επιθετικότητα του ΝΑΤΟ, οι κινητοποιήσεις ενάντια στις αυξήσεις των στρατιωτικών δαπανών στις χώρες του ΝΑΤΟ και υπέρ της ενίσχυσης του κοινωνικού κράτους, η αντίθεση σε κάθε μελλοντική επέκταση με τελικό στόχο τη διάλυση αυτής της συμμαχίας είναι μέρος μιας αντιπολεμικής στρατηγικής, ειδικά στις χώρες του ΝΑΤΟ.
Αλλά η πρωταρχική προϋπόθεση για μια γνήσια και αποτελεσματική αντιπολεμική δράση είναι η κατανόηση της φύσης αυτού του πολέμου, που ως πρώτο αποτέλεσμα έχει την επιτάχυνση της διαδικασίας διαμόρφωσης ενός ουκρανικού έθνους που αγωνίζεται για το δικαίωμά του στην ύπαρξη! Δίχως να δοθεί έμφαση στη συγκεκριμένη κοινωνία, είναι εύκολες οι γεωστρατηγικές αναγνώσεις των συγκρούσεων που θεωρούν τους λαούς απλά πιόνια που εργαλειοποιούνται από τη μία ή την άλλη πλευρά.
Και μοιάζει ακατανόητη η μη αναγνώριση του ιμπεριαλιστικού σχεδίου της Ρωσίας όχι μόνο με τα έργα, την εισβολή αλλά και τις δημόσιες τοποθετήσεις Πούτιν και λοιπών αξιωματούχων, πριν και μετά την εισβολή που κατέστησαν σαφείς τις επιδιώξεις στις στρατιωτικές, οικονομικές, πολιτικές και πολιτιστικές διαστάσεις.4 Η ρωσική άρχουσα τάξη σκόπευε να κερδίσει γρήγορα και να θέσει τους άλλους ιμπεριαλιστές μπροστά σε ένα τετελεσμένο γεγονός, όπως είχε κάνει με επιτυχία στην Τσετσενία, την Συρία, το Ντονμπάς, την Κριμαία και το Καζακστάν. Είναι η αντίσταση του στρατού και του πληθυσμού της Ουκρανίας που οδήγησε στη επιβράδυνση της εισβολής, τις παλαιόθεν γνώριμες βαρβαρότητες των πολέμων σε βάρος αμάχων και την παράταση της αγωνίας σε όλον τον κόσμο.
Οι "μεγάλες" γεωπολιτικές αναλύσεις, χωρίς τη "συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης", συσκοτίζουν ή αρνούνται τελείως τα άμεσα και βραχυπρόθεσμα καθήκοντα των κάθε λογής κινημάτων. Κυρίως, διότι δια του ψυχρού διαχωρισμού του ανθρώπινου πόνου, μπορεί να αναγνωρίζεις αμέσως τα θύματα του αμερικανικού ιμπεριαλισμού αλλά να μη βλέπεις, να αγνοείς ή και να αρνείσαι την ύπαρξη των θυμάτων άλλων ιμπεριαλισμών: από τους Ρώσους στην Συρία, την Τσετσενία, την Γεωργία και την Ουκρανία, από τους Κινέζους σε Ουιγούρους και Θιβετιανούς. Η μακρόχρονη και τιμητική προσπάθεια μερίδων της δυτικής Αριστεράς ενάντια στο δικό "της" ιμπεριαλισμό, στον εχθρό στην ίδια της την χώρα, παύει να είναι αποτελεσματική εάν απορροφηθεί από τον στρατοπεδισμό που αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο μόνο από τις "αποδώ" άρχουσες τάξεις.
Μπροστά στον κίνδυνο της γενίκευσης της σύρραξης σε πανευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, πολλοί άνθρωποι φανερά ή κρυφά εύχονται να πάψει η αντίσταση των Ουκρανών στη λογική "καλύτερα ένα φρικτό τέλος παρά μια φρίκη δίχως τέλος" –αλλά το φρικτό τέλος να αφορά την Ουκρανία και τους Ουκρανούς! Θα έπρεπε όμως να θυμόμαστε ότι η παράδοση της Τσεχοσλοβακίας στον Χίτλερ, τελικά δεν εμπόδισε το ξέσπασμα του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου.
Επομένως, πρέπει να αποφασίσουμε εάν πράγματι είμαστε αλληλέγγυοι με τον ουκρανικό λαό απέναντι στη συγκεκριμένη εισβολή και πράγματι επιθυμούμε μαζί του την απόσυρση των ρωσικών στρατευμάτων. Οι Ουκρανοί έχουν επιλέξει να αντισταθούν με πολύπλευρο ένοπλο αγώνα καθώς η επίκληση της ειρήνης και η παθητική αντίσταση δεν είναι αρκετές για να αποφευχθεί το ανθρώπινο κόστος του πολέμου. Δεν θα έπρεπε να υπάρχει αντίρρηση αρχών για την προμήθεια αμυντικού οπλισμού, κατάλληλου για λαϊκή αντίσταση, από οποιαδήποτε πηγή, συμπεριλαμβανομένων των χωρών του ΝΑΤΟ. Και μάλιστα δωρεάν: με χρήση χρήση της πάγιας θέσης του αντιπολεμικού κινήματος παγκοσμίως για τη μείωση των στρατιωτικών προϋπολογισμών η οποία, παρεμπιπτόντως, θα συνέβαλε στη μείωση του αποθέματος όπλων του ΝΑΤΟ!
Η κατεύθυνση της αλληλεγγύης
Έχει γίνει σαφές ότι δεν φτάνει μια απλή πολιτική δήλωση ή διακηρύξεις αρχών ή μια σκληρή κριτική της δικής "μας" κυβέρνησης. Απαιτείται έμπρακτη, ζωντανή αλληλεγγύη η οποία καλό είναι να κατευθυνθεί στα ανεξάρτητα κοινωνικά κινήματα και τις δυνάμεις της Αριστεράς για να μην αφεθεί το πεδίο στους νεοφιλελεύθερους του Κιέβου και την Ακροδεξιά.
Οι λιγοστές πληροφορίες που διαθέταμε μέχρι τώρα για την εμπλοκή προοδευτικών και αριστερών κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων σε όλα τα μέτωπα της αντίστασης (ένταξη σε στρατιωτικές μονάδες ή στην πολιτική άμυνα, δράσεις αλληλεγγύης και υλικής βοήθειας) εμπλουτίζονται καθημερινά μετά τις επισκέψεις κινημάτων αλληλεγγύης επιτόπου. Για παράδειγμα, η πρόσφατη συνάντηση μιας αντιπροσωπείας του Ευρωπαϊκού Δικτύου Αλληλεγγύης στην Ουκρανία με συνδικαλιστές της χώρας, μέλη αριστερών συλλογικοτήτων και ακτιβιστές από ένα ευρύ φάσμα φεμινιστικών, οικολογικών και οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις αρχές Μαίου 2022 στο Λβιβ.
Από τις αναφορές μαθαίνουμε για την οργάνωση της καθημερινής υποστήριξης σε τρόφιμα, φάρμακα και είδη πρώτης ανάγκης στα μέλη ενός ανεξάρτητου συνδικάτου σιδηροδρομικών που εργάζονται σε συνθήκες πολεμικού μετώπου λόγω της κρισιμότητας των μεταφορών ή τη στήριξη και τον έλεγχο συνθηκών ζωής όσων μελών του συνδικάτου έχουν καταταγεί στο στρατό. Τα ίδια περιγράφουν και εργαζόμενοι στην Υγεία. Μαθαίνουμε για τον διπλό αγώνα των γυναικών για ισότιμη συμμετοχή στην πολεμική προσπάθεια και ενάντια στην στρατιωτικοποίηση της πατριαρχίας. Μαθαίνουμε για την μαζική ένταξη Ρομά στις στρατιωτικές μονάδες παρά τις γνωστές προκαταλήψεις εναντίον τους. Διότι όσοι και όσες συμμετείχαν στη διάσκεψη ήταν πεπεισμένοι ότι οι ανεξάρτητες οργανώσεις τους δεν έχουν πιθανότητες επιβίωσης υπό τη ρωσική κατοχή έχοντας υπ’ όψιν την πλήρη κατάργηση κάθε μορφής ανεξάρτητων οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών στα ρωσικά καθεστώτα σε Ντονιέτσκ και Λουχάνσκ.5
Αναφερόμενος στην ίδια διάσκεψη, ο γνωστός μας Ολιβιέ Μπεζανσενό του Νέου Αντικαπιταλιστικού Κόμματος της Γαλλίας διαπιστώνει πως η πολιτική ζωή συνεχίζεται, τα κοινωνικά ζητήματα δεν έχουν παραμεριστεί εξαιτίας του πολέμου, οι συνδικαλιστές συνεχίζουν τους αγώνες τους κατά των φιλελεύθερων πολιτικών που εφαρμόζει η κυβέρνηση Ζελένσκι, οι οικολόγοι ακτιβιστές συνεχίζουν να καταγγέλλουν την αποψίλωση των δασών που είχε σταματήσει πριν από τον πόλεμο. Το Κοινωνικό Κίνημα [https://rev.org.ua/english/] που οργάνωσε τη διάσκεψη συστήνεται ως αντικαπισταλιστική αριστερά, όλοι και όλες διεκδικούν μια δημοκρατική κοινωνία και επιμένουν στο να μην ταυτίζουμε την ουκρανική αντίσταση με το Τάγμα Αζόφ. Και όλοι αυτοί και αυτές περιμένουν από την Αριστερά να χαρακτηρίσει επιτέλους τη ρωσική επίθεση ως αυτό που είναι: μια ιμπεριαλιστική επίθεση.6 Η με κάθε τρόπο υποστήριξη της δράσης αυτής της Αριστεράς στην Ουκρανία και η σύνδεση με το αντιπολεμικό κίνημα στη Ρωσία είναι οι απαραίτητες προϋποθέσεις για να ισχυροποιηθεί ένας γνήσιος και αποτελεσματικός διεθνισμός των λαών, "από τα κάτω".
Επομένως, θεωρώ ότι ο στόχος των αντιπολεμικών, αντι-ιμπεριαλιστικών, ριζοσπαστικών και αντικαπιταλιστικών δυνάμεων σε Δύση και Ανατολή θα έπρεπε να είναι η συμπόρευση με το αίτημα του ουκρανικού λαού για ήττα του επιτιθέμενου και, ιδιαίτερα, με τρόπο ώστε να διευκολυνθεί η ανάδυση της "άλλης" Ουκρανίας: μιας χώρας δημοκρατικής και συμπεριληπτικής, ενάντια στη ρατσιστική ακροδεξιά αλλά και στη νεοφιλελεύθερη λαίλαπα. Από τώρα, σε καιρό πολέμου, ώστε οι εργαζόμενοι και τα πληβειακά στρώματα της χώρας να μην επωμιστούν αντί για τους ολιγάρχες το ουκρανικό χρέος και το κόστος του πολέμου.
Αλλά πρώτα ας συμφωνήσουμε: πριν αντιμετωπίσεις όποιον απειλεί τη ζωή σου με την πείνα, πρέπει να αντιμετωπίσεις όποιον σε απειλεί με όπλο.
Σημειώσεις:
1. Απόσπασμα από την έκκληση 80 ακαδημαϊκών, επιστημόνων, καλλιτεχνών και λογοτεχνών που
ζουν κυρίως σε χώρες της Δύσης έχοντας καταγωγή από τον πάλαι ποτέ Τρίτο Κόσμο (Αφρική, Ασία και Λ. Αμερική). Για το πλήρες κείμενο "Να μην εμπλακούμε σε λάθος πόλεμο - Να υποστηρίξουμε τους Ουκρανούς χωρίς δεύτερες σκέψεις ή αναστολές", βλ. εδώ: https://www.lemonde.fr/en/opinion/article/2022/04/21/let-s-not-get-into-the-wrong-fight-we-must-support-the-ukrainians-without-thinking-twice-or-holding-back_5981202_23.html
2. Ένας αρκετά καλός απολογισμός της πορείας της δημοκρατικής εξέγερσης και του εκφυλισμού
της λόγω όχι μόνο των πολλαπλών εξωτερικών επεμβάσεων αλλά και των λαθών των πολλαπλά διαιρεμένων ηγεσιών της, βρίσκεται εδώ : https://internationalviewpoint.org/spip.php?article7094
3. Να σημειωθεί ότι ακόμα και τέτοιες μονόπλευρες αναγνώσεις δεν αποφεύγουν τις αντιφάσεις, την επιλογή προτεραιότητας: οι αριστεροί στρατοπεδιστές καταδίκαζαν την επέμβαση των ΗΠΑ στην Συρία, δεν καταδίκαζαν όμως τον "δυτικό" πόλεμο ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος και υποστήριζαν την επέμβαση των ΗΠΑ στο πλευρό του κουρδικού YPD, του συριακού αντίστοιχουτου Εργατικού Κόμματος Κουρδιστάν (PKK) της Τουρκίας.
4. Μια σύντομη υπενθύμιση της ιδεολογίας της ομάδας Πούτιν, εδώ https://www.efsyn.gr/stiles/ypografoyn/338100_o-ntoygkin-o-poytin-kai-alles-istories. Εύκολα βρίσκονται επίσης οι δηλώσεις Πούτιν την παραμονή της εισβολής με την πλήρη υιοθέτηση του τσαρικού παρελθόντος και του μεγαλορωσικού σοβινισμού του Στάλιν ενάντια στην μπολσεβίκικη εφαρμοσμένη πολιτική για το δικαίωμα αυτοδιάθεσης της Λευκορωσίας και της Ουκρανίας.
5. https://ukrainesolidaritycampaign.org/2022/05/10/report-international-conference-of-european-solidarity-with-ukraine/